مستصرخ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مستصرخ:(أَنَا بِمُصْرِخِكُمْ) «مستصرخ» از مادّه
«إِستصراخ- صُراخ» به معناى كسى است كه فريادرسى مى‌خواهد.
(وَ قَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الأَمْرُ إِنَّ اللّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَ مَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُم مِّن سُلْطَانٍ إِلاَّ أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلاَ تَلُومُونِي وَ لُومُواْ أَنفُسَكُم مَّا أَنَاْ بِمُصْرِخِكُمْ وَ مَا أَنتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَآ أَشْرَكْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ) (و هنگامى كه كار تمام مى‌شود،
شیطان مى‌گويد: «
خداوند به شما وعده حق داد؛ و من به شما وعده باطل دادم، و تخلّف كردم. من بر شما تسلّطى نداشتم، جز اين‌كه دعوتتان كردم و شما دعوت مرا پذيرفتيد؛ بنابراين، مرا سرزنش نكنيد؛ و خود را سرزنش كنيد. نه من فريادرس شما هستم، و نه شما فريادرس من. من نسبت به شرک شما درباره خود، كه از قبل داشتيد، و اطاعت مرا همرديف اطاعت خدا قرار داديد بيزار و كافرم!» به يقين ستمكاران عذاب دردناكى دارند!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در مجمع گفته است: كلمه
مصرخ اسم فاعل از
اصراخ است كه به معناى پناه دادن و به داد كسى رسيدن و فرياد او را پاسخ گفتن مى‌باشد گفته مى‌شود:
استصرخنى فلان
فاصرخته يعنى او از من كمک خواست من هم به كمكش رسيدم اين جمله، حكايت كلام شيطان است كه در روز
قیامت به ظالمين مى‌گويد و كلام جامعى است از او زيرا در اين عبارت كوتاه، موقعيتى را كه با مردم داشت بيان نموده و رابطه خود و ايشان را در برابر تمام مردم خيلى پوست كنده بيان مى‌كند.
خداى تعالى هم وعده داده بود كه به زودى ايشان را به اختلافاتى كه مى‌كردند خبر مى‌دهد و به زودى در روز قيامت حق هر چيزى را از طرف همان‌هايى كه در دنيا حق را مى‌پوشاندند ظاهر مى‌گرداند لذا
ملائکه از شرک ايشان بيزارى مى‌جويند، شيطان‌هاى انسى و جنى هم ايشان را طرد مى‌كنند، بت‌ها و خدايان دروغين هم نسبت به شرک و كفر ايشان بيزارى و كفر مى‌ورزند، پيشوايان ضلالت هم جوابشان را نمى‌دهند، خود مجرمين هم به گمراهى خود اعتراف مى‌كنند، و اين معانى همه در آيات بسيارى از
قرآن کریم آمده، و چيزى از آن بر اهل دقت و تدبير پوشيده نيست.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «مستصرخ»، ص۵۲۳.
