• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مرصاد العباد (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مرصاد العباد یا مرصاد العباد من المبدأ الی المعاد تألیف نجمالدین رازی به زبان فارسی در تصوف و سلوک عرفانی می‌باشد.



نجم‌ رازی معروف به نجمالدین دایه، از اصحاب و مریدان شیخ نجمالدین کبری بود.
[۱] جامی، عبدالرحمن، نفحات الأنس، ص۴۳۷، محقق و مصحح: محمود عابدی، انتشارات اطلاعات، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
[۲] هدایت، رضا قلی‌خان، تذکرة ریاض العارفین، ص ۲۹۳، محقق و مصحح: ابوالقاسم رادفر، گیتا اشدیری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.

نام او چنان‌که در مقدمه مرصاد العباد
[۳] رازی، نجمالدین، مرصاد العباد، ص۱۰، محقق و مصحح: محمدامین ریاحی‌، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، چاپ هشتم، ۱۳۷۹ش.
و در ابتدای منارات السائرین
[۴] نجمالدین رازی دایه، منارات السائرین إلی حضرة الله و مقامات الطائرین، ص ۴-۷، محقق و مصحح: عاصم ابراهیم کیالی حسینی شاذلی درقاوی،‌ دار‌الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۵ق.
نوشته شده «ابوبکر عبداللّه‌ بن محمد‌ بن شاهاوَر الاسدی الرازی»، است. در برخی منابع دیگر نام کامل او این‌گونه نیز آمده است: عبداللّه‌ بن محمد‌ بن شاهاور‌ بن انوشروان‌ بن ابی‌النّجیب الاسدی الرازی.
[۵] ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام وَوَفیات المشاهیر وَالأعلام، ج۱۴، ص۷۵۶، محقق: بشار عوّاد معروف، دارالغرب الإسلامی، بی‌جا، چاپ اول، ۲۰۰۰۳م.

محل تولد نجمالدین دایه، شهر ری است
[۸] رازی، نجمالدین، مرصاد العباد، ص۱۱، محقق و مصحح: محمدامین ریاحی‌، مقدمه، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، چاپ هشتم، ۱۳۷۹ش.
و علاوه بر این‌که همه تذکره‌نویسان در این‌باره اتفاق دارند، نوشته‌های خود او نیز مؤید آن است.
[۹] رازی، نجمالدین، مرصاد العباد، ص۱۱، محقق و مصحح: محمدامین ریاحی‌، مقدمه، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، چاپ هشتم، ۱۳۷۹ش.

تاریخ ولادت نجمالدین در همه کتاب‌های تاریخی و تذکره که به شخصیت او پرداخته‌اند، ذکر نشده است؛ اما شمس‌الدین ذهبی (عبدالله‌ بن محمد‌ بن شاهاوَرْ بن أنوشروان بن أَبِی‌النجیب، الأسَدی، الرازی، نجمالدین، أَبُو بَکْر... وُلِد سنة ثلاثٍ و سبعین و خمسمائة)
[۱۰] ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام وَ وَفیات المشاهیر وَالأعلام، ج۱۴، ص۷۵۶.
و صلاح‌الدین صفدی تاریخ ولادت او را در سال ۵۷۳ ه.ق می‌دانند.
نجم رازی در سال ۶۵۴ ه.ق از دنیا رفت
[۱۲] ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام وَ وَفیات المشاهیر وَالأعلام، ج۱۴، ص۷۵۶، محقق: بشار عوّاد معروف، دارالغرب الإسلامی، بی‌جا، چاپ اول، ۲۰۰۰۳م.
و پیکر او در بیرون شهر بغداد (شونیزیه نام مقبره‌ای است در سمت مغرب بغداد که جمع زیادی از صلحا در این مکان دفن شده‌اند.) در کنار مزار شیخ سَریّ سَقَطی و جنید بغدادی (نهاوندی) به خاک سپرده شد.
[۱۴] ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام وَ وَفیات المشاهیر وَالأعلام، ج۱۴، ص۷۵۶، محقق:بشار عوّاد معروف، دارالغرب الإسلامی، بی‌جا، چاپ اول، ۲۰۰۰۳م.
[۱۵] هدایت، رضا قلی‌خان، تذکرة ریاض العارفین، ص۲۹۳، ‌ محقق و مصحح: ابوالقاسم رادفر و گیتا اشدیری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.

نجم رازی پس از بروز فتنه مغول از خوارزم به دیار روم رفت و در قونیه با صدرالدین قونیوی و جلال‌الدین بلخی (ملای روم) ملاقات کرد.
[۱۶] جامی، عبدالرحمن، نفحات الأنس، ص۴۳۷، محقق و مصحح: محمود عابدی، انتشارات اطلاعات، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
[۱۷] هدایت، رضا قلی‌خان، تذکرة ریاض العارفین، ص۲۹۳، محقق و مصحح: ابوالقاسم رادفر و گیتا اشدیری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.



با اهمیت‌ترین کتاب نجم رازی به نام «مرصاد العباد»، کتابی است نفیس که به زبان فارسی، در علم تصوف و اخلاق و سیر و سلوک و آداب معاش و معاد نگاشته شده و از آثار ادبی باارزشی است که در قرن هفتم نوشته شده است. با وجود کثرت تألیفات نجم رازی، مرصاد العباد تحقیقاً شاه‌کار اوست؛ چراکه از نظر نثر یکی از زیباترین و شورانگیزترین نوشته‌های عرفانی است. این اثر به قدری مهم و پردامنه است که عرفای بعد از نجم‌ رازی از جمله مولوی و حافظ همگی به‌نحوی متأثر از آن هستند. نجم رازی در مباحث خویش در مرصاد العباد بسیار از آیات و احادیث استفاده کرده است.
[۱۸] رازی، نجمالدین، مرصاد العباد، ص ۶۷ ـ ۸۶، مقدمه، محقق و مصحح: محمدامین ریاحی‌، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، چاپ هشتم، ۱۳۷۹ش.



۱. جامی، عبدالرحمن، نفحات الأنس، ص۴۳۷، محقق و مصحح: محمود عابدی، انتشارات اطلاعات، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
۲. هدایت، رضا قلی‌خان، تذکرة ریاض العارفین، ص ۲۹۳، محقق و مصحح: ابوالقاسم رادفر، گیتا اشدیری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
۳. رازی، نجمالدین، مرصاد العباد، ص۱۰، محقق و مصحح: محمدامین ریاحی‌، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، چاپ هشتم، ۱۳۷۹ش.
۴. نجمالدین رازی دایه، منارات السائرین إلی حضرة الله و مقامات الطائرین، ص ۴-۷، محقق و مصحح: عاصم ابراهیم کیالی حسینی شاذلی درقاوی،‌ دار‌الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۵ق.
۵. ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام وَوَفیات المشاهیر وَالأعلام، ج۱۴، ص۷۵۶، محقق: بشار عوّاد معروف، دارالغرب الإسلامی، بی‌جا، چاپ اول، ۲۰۰۰۳م.
۶. ابن‌عماد حنبلی‌، عبد‌الحی‌ بن احمد، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۷، ص۴۵۷، تحقیق:الأرناؤوط، دار ابن‌کثیر، دمشق، بیروت، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.    
۷. آقابزرگ تهرانی‌، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج۲۱، ص۲۸۰، اسماعیلیان‌، قم، ۱۴۰۸ق.    
۸. رازی، نجمالدین، مرصاد العباد، ص۱۱، محقق و مصحح: محمدامین ریاحی‌، مقدمه، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، چاپ هشتم، ۱۳۷۹ش.
۹. رازی، نجمالدین، مرصاد العباد، ص۱۱، محقق و مصحح: محمدامین ریاحی‌، مقدمه، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، چاپ هشتم، ۱۳۷۹ش.
۱۰. ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام وَ وَفیات المشاهیر وَالأعلام، ج۱۴، ص۷۵۶.
۱۱. صفدی، خلیل‌ بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۷، ص۳۱۳، محقق:أحمد الأرناؤوط و مصطفی ترکی، دار إحیاء التراث، بیروت، ۱۴۲۰ق.    
۱۲. ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام وَ وَفیات المشاهیر وَالأعلام، ج۱۴، ص۷۵۶، محقق: بشار عوّاد معروف، دارالغرب الإسلامی، بی‌جا، چاپ اول، ۲۰۰۰۳م.
۱۳. صفدی، خلیل بن أیبک، الوافی بالوفیات، ج۱۷، ص۳۱۳، محقق:أحمد الأرناؤوط و مصطفی ترکی، دار إحیاء التراث، بیروت، ۱۴۲۰ق.    
۱۴. ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام وَ وَفیات المشاهیر وَالأعلام، ج۱۴، ص۷۵۶، محقق:بشار عوّاد معروف، دارالغرب الإسلامی، بی‌جا، چاپ اول، ۲۰۰۰۳م.
۱۵. هدایت، رضا قلی‌خان، تذکرة ریاض العارفین، ص۲۹۳، ‌ محقق و مصحح: ابوالقاسم رادفر و گیتا اشدیری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
۱۶. جامی، عبدالرحمن، نفحات الأنس، ص۴۳۷، محقق و مصحح: محمود عابدی، انتشارات اطلاعات، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
۱۷. هدایت، رضا قلی‌خان، تذکرة ریاض العارفین، ص۲۹۳، محقق و مصحح: ابوالقاسم رادفر و گیتا اشدیری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
۱۸. رازی، نجمالدین، مرصاد العباد، ص ۶۷ ـ ۸۶، مقدمه، محقق و مصحح: محمدامین ریاحی‌، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، چاپ هشتم، ۱۳۷۹ش.



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «نجم رازی دایه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۳/۱۰.    




جعبه ابزار