مرثیه سرایی خالد بن معدان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مرثیه سرایی خالد بن معدان، از مباحث مرتبط به تاریخچه عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) است. پس از
واقعه عاشورا و
شهادت امام حسین (علیه‌السّلام)، بسیاری از شخصیت‌های سرشناس جهان اسلام تحت تاثیر مظلومیت آن حضرت، به مرثیه‌سرایی و سوگواری پرداختند. مضامین مطرح شده در این مرثیه‌ها از یک طرف مظلومیت، عزت و عظمت اهل بیت و شهادت امام حسین و یارانش در کربلا، و از دیگر سو محکومیت جنایت دشمنان و قاتلان اهل بیت بوده است. یکی از نخستین شاعران مرثیه‌سرا برای شهادت امام حسین (علیه‌السّلام)،
خالد بن معدان است.
ابوعبداللّه خالد بن مَعْدان کَلاعی،
راوی و
تابعی اهل
شام می‌باشد. او از جمله عابدان روزگار خویش به شمار می‌رفت
و به گفته خودش، هفتاد تن از
صحابه پیامبر را درک کرده است.
عمده روایات نقل شده از او، در منابع امامیه به
روایت ثَور بن یزید برمی‌گردد و عموم این روایات درباره فضائل
حضرت علی (علیه‌السّلام) است.
ابن شهرآشوب ، ضمن نقل اشعاری از خالد، به
اعتراض وی به
یزید در به
شهادت رساندن
امام حسین (علیه‌السّلام) در
کربلا اشاره کرده است، هرچند وی ریاست
شرطه را در زمان یزید برعهده داشته است.
در برخی منابع از او با عنوان خالد بن غُفران یاد شده است.
خالد بن معدان را نیز باید در زمره نخستین مرثیه‌سرایان برای امام حسین (علیه‌السّلام) آورد. او از بزرگان
تابعان بود و در
شام زندگی می‌کرد؛ اما وقتی سر امام حسین (علیه‌السّلام) را بالای نیزه دیـد، از مردم کناره گرفت. بعد از یک ماه که دوستانش او را یافتند، این اشعار را سرود:
| جاؤوا بِرَاسِکَ یَابنَ بِنتِ مُحَمَّدٍ | | مُتَزَمِّلاً بِدِمائِهِ تَزمیلا |
| وکَاَنَّما بِکَ یَابنَ بِنتِ مُحَمَّدٍ | | قَتَلوا جِهارا عامِدینَ رَسولا |
| قَتَلوکَ عَطشانا ولَمّا یَرقُبوا | | فی قَتلِکَ التَّنزیلَ وَالتَّاویلا |
| ویُکَبِّرونَ بِاَن قُتِلتَ وانَّما | | قَتَلوا بِکَ التَّکبیرَ وَالتَّهلیلا |
| | |
• ای پسر دختر محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)! سر تو را که آغشته به خون بود آوردند.
• ای پسر دختر محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)! با کشتن تو گویی رسولی را عمداً و آشکارا کشته‌اند.
• تو را تشنه کشتند و در این قتل، نه
تاویل قرآن را پاییدند و نه تنزیل آن را.
• برای قتل تو از شادی
تکبیر می‌گویند؛ در حالی که با کشتن تو در واقع تکبیر و
تهلیل را کشته‌اند.
• پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۲، ص۳۴۸.
