مخزن الادویه (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مخزن الادویه» تالیف محمدحسین عقیلی خراسانی
طبیب بزرگ قرن دوازدهم هجری قمری به منزله فرهنگنامه خوردنی‌ها و داروهای
پزشکی سنتی است. عقیلی پس از تالیف
قرابادین کبیر به تالیف این کتاب دست زده است.
کتاب مشتمل بر یک مقدمه و ۲۸ باب و یک خاتمه است. مقدمه که به ذکر کلیاتی درباره استفاده از ادویه و خصوصیات کلی آن‌ها اشاره دارد، مشتمل بر چهارده فصل است. ابواب کتاب نیز به مقتضای تعداد ادویه و نیز حرف دوم آن به چندین فصل تقسیم شده است. خاتمه نیز به ذکر اسامی ادویه ذکر شده در کتاب اختصاص دارد. هر یک از ابواب خاتمه نیز به مقتضای حرف دوم این ادویه به چند فصل قسیم شده است.
کتاب مخزن الادویه یکی از مفصل‌ترین و مشهورترین و در عین حال معتبرترین کتاب‌هایی است که در زمینه شناخت مفردات پزشکی سنتی در دسترس دانشجویان این رشته قرار دارد.
این کتاب از چند جهت قابل توجه است: از یک سو جامعیت این اثر باعث شده که این کتاب ناسخ دیگر کتب نگاشته شده، در این زمینه- از جمله اختیارات بدیعی و تحفة المؤمنین- به شمار رود. از سوی دیگر استفاده مؤلف از ده‌ها کتاب
طب سنتی که مکررا به آن‌ها اشاره می‌کند و نیز نقل تجربیات خود و اساتیدش، جامعیت کم نظیری برای این اثر به وجود آورده است.
از سوی دیگر مؤلف تنها در پی نقل و تقلید بدون تحقیق نبوده، بلکه گاه سخنان بزرگان را- در عین احترام به آنان- به نقد می‌کشد.
این چند جهت باعث شده که این کتاب مورد استفاده بسیاری از اطبای بعد از خود- از جمله حکیم ناظم جهان- قرار بگیرد و همچنان به عنوان یکی از منابع معتبر گیاه شناسی مورد مراجعه واقع شود.
نسخه چاپی این اثر، عکس برداری از روی نسخه‌ای است که در سال ۱۸۴۴ م در کلکته در قطع وزیری به چاپ رسیده است. کتاب فاقد فهرست و پاورقی است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
