مختار الحکم و محاسن الکلم (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مختار الحکم و محاسن الکلم» تالیف ابوالوفاء
مبشر بن فاتک از نویسندگان قرن پنجم هجری، گنجینه‌ای از کلمات قصار و سخنان حکمت آمیز
انبیای الهی و جمعی از دانشمندان نامدار عالم
حکمت و پزشکی و
فلسفه است.
از منابع این اثر چندان با خبر نیستیم. هر چند در این باره چند نظر مطرح است: ۱- این اثر برگرفته از کتاب جاویدان حرز
علی بن مسکویه (متوفی ۴۲۱ ق) است؛ ۲- آن که این اثر گزیده‌ای از کتاب
الکلم الروحانیه فی الحکم الیونانیه اثر
ابن هندو (متوفی ۴۲۰ ق) است؛ ۳- آن که این کتاب، کتابی مستقل است، هر چند بعضی از مباحث آن شباهت‌هایی به کتاب‌های قبل دارد.
کتاب با مقدمه تحقیقی مفصلی درباره مؤلف و آثار او، نسخ و ترجمه‌های کتاب به زبان‌های مختلف و نیز شیوه تصحیح اثر آغاز شده است. در متن اثر نیز سخنان حکمت آمیز انبیاء و حکماء با عناوین «آداب» و یا «اخبار» نقل شده است. علاوه بر این گاه تاریخچه‌ای از شرح حال بعضی
حکماء ذکر شده است.
کتاب‌هایی مانند مختار الحکم را می‌بایست به عنوان مقدمه
دانش طب به شمار آورد. این مطلب از اهمیت کتاب نمی‌کاهد، بلکه بیان گر این مطلب است که دانشجوی پزشکی پیش از آن که به فراگیری مباحث پزشکی بپردازد باید این مباحث مقدماتی را فراگیرد که البته فراگیری آنها نه به خاطر سپردن وحفظ نمودن آنها، بلکه به جهت اعتقاد پیدا کردن به آنهاست.
کتاب را باید از جمله مهم‌ترین نگاشته‌های این چنینی دانست چرا که از سویی جامعیت خوبی دارد و از سوی دیگر نکات فراوان و مهمی در آن مطرح شده است.
البته محقق کتاب، عبد الرحمن بدوی معتقد است ارزش این اثر تنها در جمع آوری اقوال است
. هر چند این نیز کار بزرگی است، چرا که مقایسه این اثر با آثار مشابه، برتری این اثر را نسبت به آنان از لحاظ جامعیت بازگو می‌کند.
نویسنده در این اثر از
شیث نبی علیه‌السّلام ،
آرمیس،
بقراط،
فیثاغورس،
سقراط،
افلاطون،
ارسطو، اسکندر،
بطلمیوس،
لقمان، حکیم،
جالینوس و مانند آن مطالبی نقل کرده است. علاوه بر این وی در آخر کتاب در بابی تحت عنوان «باب آداب لم یعرف قائلها» کلمات حکمت آمیز از حکمای گمنام و ناشناس را جمع آوری نموده است.
این اثر به اهتمام دکتر عبدالرحمن بدوی و بر اساس شش نسخه خطی تصحیح و تحقیق شده است. در پایان کتاب نیز فهرست اعلام، اماکن و موضوعات تدوین شده است.
پاورقی‌های نسبتا مفصل این اثر گاه به بررسی اختلاف نسخ اختصاص دارد ولی بیشتر پاورقی‌ها پیرامون مطالب علمی جانبی و مرتبط با متن است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
