• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن قضیب البان حلبی‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابومحمد محیی‌الدین‌ عبدالقادر بن‌ محمد، عارف‌، فقیه‌، ادیب‌ و شاعر، یکی از شخصیت‌های ابن‌قضیب‌البان می‌باشد؛ اِبْن‌ِ‌قَضیب‌ُ‌الْبان‌، نام‌ ۳ تن‌ از مشاهیر خاندانی‌ در شهر حلب ‌(سده ۱۱ق‌، ص۱۷م‌) است.



ابومحمد محیی‌الدین‌ عبدالقادر بن‌ محمد ابی‌الفیض‌ حلبی‌ (۹۷۱- ح‌ ۱۰۴۰ق‌/۱۵۶۴-۱۶۳۱م‌)، عارف‌، فقیه‌، ادیب‌ و شاعر.
او در حماه‌ به‌ دنیا آمد و پس‌ از چندی‌ همراه‌ پدرش‌ به‌ حلب‌ رفت‌ و در آن‌جا اقامت‌ گزید.


در ۱۰۰۰ق‌ عازم‌ حج ‌ شد و نزدیک‌ به‌ ۱۲ سال‌ در مکه و مدینه ‌مجاورت‌ اختیار کرد. آنگاه‌ ظاهراً به‌ اشارت‌ قطب‌ خویش‌ به‌ قاهره‌ رفت‌.
در آن‌جا با شیخ‌الاسلام‌ یحیی‌ بن‌ زکریا که‌ قاضی‌ و از پیشوایان‌ صوفیه ‌بود، آشنا شد.
شیخ‌ کتاب‌ الفتوحات‌ المدنیه ابن‌قضیب‌البان‌ را نیکو یافت‌ و از او بر ۳ طریقت نقشبندیه، قادریه ‌و خلوتیه ‌قبول‌ بیعت کرد و سپس‌ او را در طریقت‌ نقشبندیه‌ بنشانید و به‌ ذکر قلبی‌ امر کرد و کرامات‌ خویش‌ بر وی‌ ظاهر ساخت‌.


عبدالقادر امور ظاهری‌ و دنیوی‌ را خوار می‌داشت‌ و آنگاه‌ که‌ نقابت‌ حلب‌ و دیار بکر و توابع‌ و نیز منصب‌ قضای‌ مادام‌العمر حماه‌ و امامت‌ مسجدالحرام‌ به‌ او پیشنهاد شد، پوزش‌ خواست‌ و از پذیرفتن‌ آنها روی‌ برتافت‌، اما نقابت‌ سادات‌ را، از آن‌ روی‌ که‌ آن‌ را خدمت‌ به‌ خاندان‌ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌دانست‌، قبول‌ کرد و تا پایان‌ زندگی‌ بر آن‌ مقام‌ بماند.
وی‌ در حلب‌ شهرت‌ و اعتباری‌ عظیم‌ داشت‌.
ذکر کرامات‌ و حالات‌ صوفیانه شگفت‌ او، حتی‌ سال‌ها پس‌ از مرگ‌ زبانزد خاص‌ و عام‌ در آن‌ شهر بود.


وی‌ ذوق‌ شاعرانه‌ نیز داشت‌ و اشعار او در دیوانی‌ سراسر به‌ زبان‌ صوفیانه‌ گرد آمده‌ بود، اما شهرت‌ وی‌ بیشتر مرهون‌ قصیده تائیه‌ای‌ است‌ که‌ در معارضه‌ با تائیه ابن‌فارض سروده‌ و ابراهیم‌ بن‌ منلا شرحی‌ لطیف‌ بر آن‌ نوشته‌ است‌.


به‌ گفته طباخ وی‌ بیش‌ از ۴۰ اثر داشته‌ که‌ ظاهراً همه‌ در باب‌ تصوف‌ و عرفان‌ بوده‌ است‌.
آنچه‌ اینک‌ از او می‌شناسیم‌، عبارتند از:
۱- المواقف‌ الالهیه، که‌ به‌ گفته زرکلی به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌.
۲- شعائر المشاعر، که‌ همان‌ دیوان‌ اشعار اوست‌.
۳- حدیقة اللال‌ فی‌ وصف‌ الال‌.
[۱۰] بغدادی‌، ایضاح‌، ج۱، ص۳۹۸.

۴- ذات‌ العماد فی‌ اخبار ام‌ البلاد،
[۱۱] بغدادی‌، هدیه‌، ج۱، ص۶۰۱.
که‌ ظاهراً شرح‌ حالات‌ و مشاهدات‌ وی‌ در مدت‌ مجاورت‌ حرمین‌ شریفین‌ بوده‌ است‌.
۵. رسالة فی‌ اسرار الحروف. ‌
۶- شرح‌ اسماء الله‌ الحسنی. ‌
۷- عقیده ارباب‌ الخواص‌.
[۱۹] بغدادی‌، ایضاح‌، ج۲، ص۱۱۶.

۸- الفتوحات‌ المدنیه. این‌ کتاب‌ به‌ شیوه الفتوحات‌ المکیه ابن‌عربی‌ و در مدت‌ مجاورت‌ در مدینه نوشته‌ شده‌ است‌.
۹- الکواکب‌ الضوئیة فی‌ شرح‌ الاحادیث‌ النبویة، مشتمل‌ بر ۴۰ حدیث‌ در باب‌ معاش ‌و معاد است‌ و مؤلف‌ نخست‌ معنای‌ هر حدیث‌ را در دو بیت ‌به‌ نظم‌ آورده‌، سپس‌ آن‌ را شرح‌ کرده‌ است‌.
این‌ کتاب‌ را از ابن‌قضیب‌البان‌ در ۱۰۱۹ق‌، ص۱۶۱۰م‌ تألیف‌ کرده‌ و به‌ سلطان‌ احمد خان‌ عثمانی‌ اهدا کرده‌ است‌.
۱۰- مقاصد القصائد، که‌ گویا شرحی‌ بر بعضی‌ سروده‌های‌ خود او بود است‌.
۱۱. ناقوس‌ الطباع‌ فی‌ اسرار السماع‌.
[۲۹] بغدادی‌، ایضاح‌، ج۲، ص۶۱۶.

۱۲- نفحة البان‌.
[۳۲] بغدادی‌، ایضاح‌، ج۲، ص۶۸۸.

۱۳- نهج‌ السعادة فی‌ التصوف‌.
[۳۵] بغدادی‌، ایضاح‌، ج۲، ص۶۹۴.



۱. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۴- ۴۶۵، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۲. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۴- ۴۶۵، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۳. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۴. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۲۰.    
۵. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۲۰.    
۶. خیرالدین زرکلی‌، اعلام‌ لزرکلی، ج۴، ص۴۴.    
۷. حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌ الظنون، ج۲، ص۱۰۴۷.    
۸. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۹. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۳۲، حلب‌، ۱۳۴۴ق‌/۱۹۲۶م‌.    
۱۰. بغدادی‌، ایضاح‌، ج۱، ص۳۹۸.
۱۱. بغدادی‌، هدیه‌، ج۱، ص۶۰۱.
۱۲. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۱۳. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۳۲، حلب‌، ۱۳۴۴ق‌/۱۹۲۶م‌.    
۱۴. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۱۵. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۲۰.    
۱۶. حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌ الظنون، ج۲، ص۱۰۳۴- ۱۰۳۵.    
۱۷. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۱۸. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۰۰.    
۱۹. بغدادی‌، ایضاح‌، ج۲، ص۱۱۶.
۲۰. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۲۱. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۲۰.    
۲۲. حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌ الظنون، ج۲، ص۱۲۳۷.    
۲۳. حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌ الظنون، ج۲، ص۱۵۲۲.    
۲۴. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۲۵. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۲۰.    
۲۶. حاجی‌ خلیفه‌، کشف‌ الظنون، ج۲، ص۱۷۸۱.    
۲۷. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۲۸. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۲۰.    
۲۹. بغدادی‌، ایضاح‌، ج۲، ص۶۱۶.
۳۰. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۳۱. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۳۲، حلب‌، ۱۳۴۴ق‌/۱۹۲۶م‌.    
۳۲. بغدادی‌، ایضاح‌، ج۲، ص۶۸۸.
۳۳. محمد محبی‌، خلاصة الاثر، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۷، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۳۴. محمد راغب ‌طباخ‌، اعلام‌ النبلاء، ج۶، ص۲۲۰.    
۳۵. بغدادی‌، ایضاح‌، ج۲، ص۶۹۴.



دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌قضیب البان»،ج۴، ص۱۶۴۶.    



جعبه ابزار