محمدعاشق پهلتی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پُهلِتی، محمد عاشق، از مشایخ
قرن دوازدهم
شبه قاره هند می‌باشد.
در پُهلِت (پُلِت) از حوالی
دهلی به دنیا آمد، اما از تاریخ ولادتش اطلاعی در دست نیست.
از او با عنوان
محدّث نیز یاد کرده‌اند.
نسبت او را با ۲۱ واسطه به
محمد بن ابی‌بکر می‌رسانند.
وی از شاگردان شیخ
طریقت نقشبندیه مجددّیه بن وریه،
شاه ولی الله دهلوی (پسر عمه‌اش)، بود.
در ۱۱۴۴ همراه استاد مرشد خود به
حج رفت.
آن‌ها در این سفر از مجالس درس و بحث شیخ ابوطاهر بن ابراهیم کردی مدنی بهره بردند.
پهلتی از او
اجازه حدیث گرفت.
وی در میان شاگردان شیخ ولی الله به مرتبه‌ای ممتاز رسید تا آن‌جا که صاحب راز شیخ ولی الله شد.
در مجالس درس و بحث پهلتی شاگردان بسیاری، از جمله سید ابوسعید بریلوی و عبدالعزیز دهلوی و برادرش رفیع‌الدین، حاضر می‌شدند.
از نامه عبدالعزیز دهلوی به ابوسعید بریلوی چنین برمی آید که پهلتی در حدود ۱۱۸۷ وفات یافته است.
پهلتی تألیفاتی نیز داشته که عبارت است از:
۱) سبیل‌الرشاد فی السلوک، به
زبان فارسی ؛
۲) شرح بر دعای اعتصام (تألیف مرشدش)؛
۳) القول الجلی فی مناقب‌الولی، به فارسی، در شرح زندگی و احوال و اقوال شیخ ولی الله.
پهلتی این کتاب را به منظور تألیف اثری به زبان ساده درباره مقامات
عارفان و مناقب آن‌ها و به درخواست شیخ ولی الله در سه بخش نوشته است: در باب
کرامات و
اشراقات و
تصرفات مرشد ولی الله، در ذکر و تأویل پاره‌ای از سخنان و ارشادات او در بیان پاره‌ای احوال و اقوال مشایخ و بزرگانی که میان آنان و مرشد وی قرابت، ارادت، شاگردی یا استادی بوده است.
پهلتی این کتاب را با نظارت و ملاحظه شیخ ولی الله نگاشته است.
بدین ترتیب آنچه از کرامات و
خوارق عادت درباره مرشدش نوشته، با تأیید شیخ بوده است.
درباره احوال و اقوال اشخاص و مشایخ دیگر نیز یا خود شاهد بوده یا در نقل آن‌ها به روایت
ثقه اعتماد کرده است.
پهلتی همچنین کتاب الخیرالکثیر را، شامل بیست رساله از تألیفات شیخ ولی الله، در یک مجلد گرد آورده است.
شرح شیخ ولی الله بر الموطّأ مالک بن
انس را نیز، با عنوان
تبییض‌المصفّی، منقح ساخته است.
(۱) محمد عاشق پهلتی، القول الجلی فی ذکر آثار الولی، چاپ ابوالنصر
انس فاروقی، چاپ افست دهلی ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
(۲) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر، چاپ شرف الدین احمد، ج ۶، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸/۱۹۷۸.
(۳) احمد بن عبدالرحیم شاه ولی الله، التفهیمات الالهیه، چاپ غلام مصطفی قاسمی، حیدرآباد سند ۱۳۹۰/۱۹۷۰.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «محمدعاشق پهلتی»، شماره۳۸۹۲.
