محمد عبدالحسین کربلایی کرناتکی هندی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد عبد الحسین کربلایی کرناتکی هندی مورد
احترام فراوان بوده و به عنوان یک شاهزاده هندی با او برخورد می‌شده است.
«محمد عبد الحسین کربلایی کرناتکی هندی»، مشهور به رئیس الامراء، از خاندان نواب آرکات
هند بوده و خود را نواده محمدعلی والاجاه شناسانده و در یک مورد به صراحت از جد خود و نردبانی که برای داخل
بیت الله الحرام ساخته بوده یاد کرده است. وی که همراه مادرش به
زیارت داخل خانه
کعبه رفته است، می‌نویسد: «نردبان که جدم نواب والاجاه مرحوم مغفور از نقره ساخته، فرستاده بودند، حالا هم همان نردبان است، لیکن همه نقره را مردم کنده، بردند، فقط چوب باقی است و بر بالای آن همچنین نوشته است: خادم بیت الله، محمد والاجاه، سنه ۱۲۰۱ هجری مقدسه».
خاندان مؤلف، از جمله خاندان‌های امیر الامرایی یا در اصطلاح، نواب هاست که در منطقه‌ای در جنوب هند با نام کرناتک با مرکزیت شهر آرکات
حکومت می‌کرد. خاندان نواب‌های کرناتک میان سال‌های ۱۶۹۰ تا ۱۸۵۵ م (۱۱۰۲- ۱۲۷۲ ق) حکومت کردند و طبعا زمانی با دولت مغولی هند و سپس با آصف جاهیان که در حیدرآباد دکن حکمرانی داشتند، در ارتباط بودند.
سلسله جدید آنان، با نواب انور الدین آغاز شد و محمدعلی والاجاه یکی از برجسته‌ترین آنها بود که چهل سال حکومت کرد. در این دوره انگلیسی‌ها در این منطقه به شدت فعال بوده و با این سلسله، ارتباط مثبت داشتند و به عبارتی همه کاره آن دیار به حساب می‌آمدند.
آقابزرگ که کتابی از او را در عراق دیده، نام وی را ضمن معرفی کتاب او چنین می‌نگارد: «للمولوی الحافظ محمد عبد الحسین بن محمدعلی الهادی الجعفری الطیاری الهندی الکربلائی»؛ بنابراین، وی خود را از سادات جعفری می‌دانسته است، اما وی در سفرنامه خویش، به این نسب خود اشاره‌ای ندارد.
این خاندان،
شیعه امامی بوده و مهم‌ترین شاهد آن کتاب «
تذکرة الطریق فی مصائب حجاج بیت الله العتیق» است که سراسر آن، نشان از باور شیعی او در حدی عمیق و فراگیر دارد. مجتبایی در مدخل «آرکات» در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی می‌نویسد: «نواب سعادت الله خان و جانشینانش که از
شیعیان هند بودند و به
قوم «
نوائط» که گویند از
عراق به
هند مهاجرت کرده بودند، تعلق داشتند، همگی، از علاقه‌مندان فرهنگ اسلامی و از مشوقان شعر و ادب فارسی به شمار می‌رفتند.
در دوران حکومت این خاندان با وجود حمله‌های جنگجویان مراتهی و درگیری‌های داخلی، آرکات از مراکز مهم علمی و ادبی اسلامی هند شد و مسلمانان از نواحی دیگر به آنجا روی آوردند و گروهی از شاعران و دانشمندان از نقاط شمالی هند به آرکات آمدند. نواب غلام علی خان، برادر سعادت الله خان و پسر او نواب باقرعلی خان هر دو، به فارسی شعر می‌گفتند و دیوان اشعارشان موجود است».
متاسفانه در باره خود مؤلف، چیز زیادی نمی‌دانیم، جز اینکه از خاندان مذکور و مورد
احترام فراوان بوده و به عنوان یک شاهزاده هندی با او برخورد می‌شده است. خودش می‌گوید که روز دهم
جمادی الاولی، روز تولد وی است، اما سال آن را مشخص نمی‌کند. در باره مادرش هم اشاره مختصری به اسم و نسبش دارد و جد اعلای مادر را سید علی خان مدنی شیرازی (م ۱۱۲۰) صاحب شرح کامله
صحیفه سجادیه می‌داند. از برخی از آثار دیگر چنین به دست می‌آید که وی قطعا تا سال ۱۲۴۲ زنده بوده و به احتمال بسیار زیاد در
کاظمین یا
کربلا می‌زیسته است.
۱. تذکرة الطریق فی مصائب حجاج بیت الله العتیق؛
۲.
انیس الشیعة؛
۳.
زاد المؤمنین؛
۴.
عنایة الرضا علیه‌السّلام .
تذکرة الطریق (کتاب)
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
