• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

میرزا محمد بن علی استرآبادی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


میرزا محمدبن علی بن ابراهیم استرآبادی، (د ۱۳ذیقعده ۱۰۲۸ق/ ۱۲ اکتبر ۱۶۱۹م)، عالم و رجالی امامی می‌باشد.


تفرشی نام جدش را «کیل» ضبط کرده است.
[۱] تفرشی مصطفی، نقد الرجال، ج۱، ص۳۲۴، قم، انتشارات الرسول المصطفی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم).
[۲] حر عاملی محمد، امل الآمل، ج۲، ص۲۸۱، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.    
از جزئیات زندگی وی اطلاعی در دست نیست.

می دانیم که نخست در نجف می‌زیست و در آن‌جا نزد مقدس اردبیلی ، فقیه مشهور امامی و نیز ابراهیم بن علی بن عبدالعالی میسی کسب دانش کرد.
[۳] افندی عبدالله، تعلیقه امل الآمل، ج۱، ص۲۷۷، به کوشش احمد حسینی، قم، ۱۴۱۰ق.

پس از مرگ استادش مقدس اردبیلی (د ۹۹۳ ق) نجف را به سوی مکه ترک گفت و تا پایان عمر در مکه مجاورت گزید.
عبدالله افندی علت ترک نجف را چنین نقل کرده که چون مقدس اردبیلی وی را به عنوان جانشین خویش معرفی نکرد، او آن‌جا را جای مناسبی برای خویش نیافت و رهسپار مکه شد.
[۴] افندی عبدالله، تعلیقه امل الآمل، ج۱، ص۲۷۷، به کوشش احمد حسینی، قم، ۱۴۱۰ق.
[۵] علی خان مدنی، سلافة العصر، ج۱، ص۴۹۱، تهران، کتابخانه مرتضویه.

وی از محضر ابومحمد محسن بن غیاث الدین منصور نیز بهره برد.
[۶] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۴۹۷، قرن ۱۱، به کوشش علینقی منزوی، تهران، ۱۳۶۹ش.


در علم رجال دستی چیره داشت و در این باره ۳ کتاب به رشته تحریر درآورد. به گفته محبی، وی به بسیاری فضل و دانش مشهور بوده است.
[۷] محبی محمد امین، خلاصة الاثر، ج۴، ص۴۷، قاهره، ۱۲۸۴ق.
مجلسی وی را به فضل و تقوا ستوده
[۸] مجلسی محمدباقر، بحار الانوار، ج۱، ص۴۱، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
[۹] حر عاملی محمد، امل الآمل، ج۲، ص۲۸۱، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.    
[۱۰] تفرشی مصطفی، نقد الرجال، ج۱، ص۳۲۴، قم، انتشارات الرسول المصطفی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم).
و امین استرآبادی ، پیشوای اخباریه ، بر دانش و تحقیق وی در حدیث و رجال تأکید کرده است.
[۱۱] استرآبادی امین، الفوائد المدنیة، ج۱، ص۱۷، چاپ سنگی، ۱۳۲۱ق.


امین استرآبادی در مکه نزد وی حدود ۱۰ سال فقه ، حدیث و رجال آموخت و از وی اجازه نقل حدیث داشت.
[۱۲] استرآبادی امین، الفوائد المدنیة، ج۱، ص۱۷- ۱۸، چاپ سنگی، ۱۳۲۱ق.
گویا امین استرآبادی در تبیین طریقه اخباریه تحت تأثیر تعالیم استاد خود بوده است.
[۱۳] استرآبادی امین، الفوائد المدنیة، ج۱، ص۱۸، چاپ سنگی، ۱۳۲۱ق.

دیگر شاگرد وی شیخ محمد نواده شهید ثانی بوده،
[۱۴] حر عاملی محمد، امل الآمل، ج۲، ص۲۸۱، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.    
و علی بن حجت الله شولستانی نیز از وی روایت حدیث می‌کرده است.
[۱۵] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۴۹۷، قرن ۱۱، به کوشش علینقی منزوی، تهران، ۱۳۶۹ش.


۱. منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال ، که همان رجال کبیر اوست، همراه تعلیقه وحید بهبهانی در تهران (۱۳۰۲ق) به چاپ رسیده است.
وی تألیف این کتاب را در ۹۸۶ق در نجف به پایان برده است.
[۱۶] آقابزرگ، الذریعة، ج۲۳، ص۱۹۸.

۲. تلخیص الاقوال ، یا رجال وسیط وی به چاپ نرسیده، و نسخه های متعدد آن در کتابخانه های مرکزی دانشگاه تهران، آستان قدس مشهد، بانکیپور، موزه لندن و کتابخانه شخصی براون معرفی شده است.
[۱۷] کتابخانه مرکزی، نسخ خطی، ج۸، ص۴۴۱.
[۱۸] کتابخانه آستان قدس، فهرست، ج۱، ص۱۴۵.
[۱۹] کتابخانه آستان قدس، فهرست، ج۱، ص۶۲۹.
[۲۰] کتابخانه بانکیپور، جXII، ص۷۸.
[۲۱] ریو، مکمل کاتالوگ نسخ خطی عربی در موزه بریتانیا، ج۱، شماره ۶۳۴، لندن، ۱۸۹۴.
[۲۲] براون ادوارد، کاتالوگ توصیفی از نسخ خطی شرقی، ج۱، ص۱۷، ویرایش نیکلسون، کمبریج، ۱۹۳۲.

۳. رجال صغیر وی که گویا توضیح المقال نام داشته،
[۲۳] آقابزرگ، الذریعة، ج۴ ص۴۹۸ .
در مکه به سال ۱۰۱۶ق تألیف شده بوده، و بنابر گفته آقابزرگ نسخه ای از آن به خط مؤلف در کتابخانه آستان قدس و نسخه ای دیگر در تبریز موجود بوده است.
[۲۴] آقابزرگ، مصفی المقال، ج۱، ص۴۲۹، به کوشش احمد منزوی، تهران، ۱۳۷۸ق /۱۹۵۹م.

۴. آیات الاحکام ، که نسخ آن در کتابخانه های آستان قدس
[۲۵] کتابخانه آستان قدس، فهرست، ج۱، ص۱۳.
و مدرسه عالی شهید مطهری
[۲۶] ابن یوسف شیرازی، فهرست کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار، ج۱، ص۸۵ -۸۶، تهران، ۱۳۱۳-۱۳۱۵ش.
یافت می‌شود.
مجلد اول این کتاب تا پایان بحث زکات به کوشش محمد باقر شریف زاده در ۱۳۹۴ق به چاپ رسیده است.
همچنین استرآبادی حاشیه ای بر تهذیب الاحکام شیخ طوسی و نیز رسائلی دیگر داشته است.
[۲۷] علی خان مدنی، سلافة العصر، ج۱، ص۴۹۱، تهران، کتابخانه مرتضویه.
[۲۸] حر عاملی محمد، امل الآمل، ج۲، ص۲۸۱، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.    



(۱) کتابخانه آستان قدس، فهرست.
(۲) آقابزرگ، الذریعة.
(۳) آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، قرن ۱۱، به کوشش علینقی منزوی، تهران، ۱۳۶۹ش.
(۴) آقابزرگ، مصفی المقال، به کوشش احمد منزوی، تهران، ۱۳۷۸ق /۱۹۵۹م.
(۵) ابن یوسف شیرازی، فهرست کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار، تهران، ۱۳۱۳-۱۳۱۵ش.
(۶) استرآبادی امین، الفوائد المدنیة، چاپ سنگی، ۱۳۲۱ق.
(۷) افندی عبدالله، تعلیقه امل الآمل، به کوشش احمد حسینی، قم، ۱۴۱۰ق.
(۸) تفرشی مصطفی، نقد الرجال، قم، انتشارات الرسول المصطفی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم).
(۹) حر عاملی محمد، امل الآمل، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.
(۱۰) علی خان مدنی، سلافة العصر، تهران، کتابخانه مرتضویه.
(۱۱) مجلسی محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
(۱۲) محبی محمد امین، خلاصة الاثر، قاهره، ۱۲۸۴ق.
(۱۳) کتابخانه مرکزی، نسخ خطی.
(۱۴) کتابخانه بانکیپور.
(۱۵) براون ادوارد، کاتالوگ توصیفی از نسخ خطی شرقی، ویرایش نیکلسون، کمبریج، ۱۹۳۲.
(۱۶) ریو، مکمل کاتالوگ نسخ خطی عربی در موزه بریتانیا، لندن، ۱۸۹۴.

۱. ↑ تفرشی مصطفی، نقد الرجال، ج۱، ص۳۲۴، قم، انتشارات الرسول المصطفی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم).
۲. ↑ حر عاملی محمد، امل الآمل، ج۲، ص۲۸۱، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.    
۳. ↑ افندی عبدالله، تعلیقه امل الآمل، ج۱، ص۲۷۷، به کوشش احمد حسینی، قم، ۱۴۱۰ق.
۴. ↑ افندی عبدالله، تعلیقه امل الآمل، ج۱، ص۲۷۷، به کوشش احمد حسینی، قم، ۱۴۱۰ق.
۵. ↑ علی خان مدنی، سلافة العصر، ج۱، ص۴۹۱، تهران، کتابخانه مرتضویه.
۶. ↑ آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۴۹۷، قرن ۱۱، به کوشش علینقی منزوی، تهران، ۱۳۶۹ش.
۷. ↑ محبی محمد امین، خلاصة الاثر، ج۴، ص۴۷، قاهره، ۱۲۸۴ق.
۸. ↑ مجلسی محمدباقر، بحار الانوار، ج۱، ص۴۱، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
۹. ↑ حر عاملی محمد، امل الآمل، ج۲، ص۲۸۱، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.    
۱۰. ↑ تفرشی مصطفی، نقد الرجال، ج۱، ص۳۲۴، قم، انتشارات الرسول المصطفی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم).
۱۱. ↑ استرآبادی امین، الفوائد المدنیة، ج۱، ص۱۷، چاپ سنگی، ۱۳۲۱ق.
۱۲. ↑ استرآبادی امین، الفوائد المدنیة، ج۱، ص۱۷- ۱۸، چاپ سنگی، ۱۳۲۱ق.
۱۳. ↑ استرآبادی امین، الفوائد المدنیة، ج۱، ص۱۸، چاپ سنگی، ۱۳۲۱ق.
۱۴. ↑ حر عاملی محمد، امل الآمل، ج۲، ص۲۸۱، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.    
۱۵. ↑ آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، ج۱، ص۴۹۷، قرن ۱۱، به کوشش علینقی منزوی، تهران، ۱۳۶۹ش.
۱۶. ↑ آقابزرگ، الذریعة، ج۲۳، ص۱۹۸.
۱۷. ↑ کتابخانه مرکزی، نسخ خطی، ج۸، ص۴۴۱.
۱۸. ↑ کتابخانه آستان قدس، فهرست، ج۱، ص۱۴۵.
۱۹. ↑ کتابخانه آستان قدس، فهرست، ج۱، ص۶۲۹.
۲۰. ↑ کتابخانه بانکیپور، جXII، ص۷۸.
۲۱. ↑ ریو، مکمل کاتالوگ نسخ خطی عربی در موزه بریتانیا، ج۱، شماره ۶۳۴، لندن، ۱۸۹۴.
۲۲. ↑ براون ادوارد، کاتالوگ توصیفی از نسخ خطی شرقی، ج۱، ص۱۷، ویرایش نیکلسون، کمبریج، ۱۹۳۲.
۲۳. ↑ آقابزرگ، الذریعة، ج۴ ص۴۹۸ .
۲۴. ↑ آقابزرگ، مصفی المقال، ج۱، ص۴۲۹، به کوشش احمد منزوی، تهران، ۱۳۷۸ق /۱۹۵۹م.
۲۵. ↑ کتابخانه آستان قدس، فهرست، ج۱، ص۱۳.
۲۶. ↑ ابن یوسف شیرازی، فهرست کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار، ج۱، ص۸۵ -۸۶، تهران، ۱۳۱۳-۱۳۱۵ش.
۲۷. ↑ علی خان مدنی، سلافة العصر، ج۱، ص۴۹۱، تهران، کتابخانه مرتضویه.
۲۸. ↑ حر عاملی محمد، امل الآمل، ج۲، ص۲۸۱، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.    


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «میرزامحمد استرآبادی»، ج۸، ص۳۳۰۹.    




جعبه ابزار