محله بزاعا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بُزاعا (یا
بِزاعه )، محلی در شمال
سوریه می‌باشد.
بُزاعا (یا بِزاعه)، محلی در شمال سوریه، در حدود چهل کیلومتری شرق حلب، واقع در درّه حاصلخیز نهرالذهب یا وادی بُطنان می‌باشد. رونق سابق بزاعه نصیب حومه غربیش، باب البُزاعَه، شهرک کنونی الباب، شده است. سر سبزی باغ‌ها و رونق اقتصادی این محل توجه
ابن جُبَیر را، که در ۵۸۰ در مسیر کاروان رو مَنبج به حلب در آن‌جا توقف داشته، به خود جلب کرده بوده است.
این محل، که به گفته ابن جبیر
حالتی نیمه شهری و نیمه روستایی داشت، دارای قلعه‌ای نظامی بود که موجب قدرتمندی آن می‌شد.
با این حال، پس از استقرار
صلیبیون در شام، بزاعه دستخوش حملات متعددی شد که عموماً با تاراج این سرزمین همراه بود و حتی در ۵۳۲/۱۱۳۸ فرانکها آن‌جا را تصرف کردند،
و در همان سال مجدداً به تصرّف (نورالدین) زَنگی در آمد. در کتیبه‌ای متعلق به ۵۶۷ که از این محل به دست آمده نام اسماعیل، پسر نورالدین (زنگی) ذکر شده است.
این محل بعداً در ۵۷۱ به تصرف
صلاح الدین ایّوبی درآمد،
و در ۶۵۷ به دست مغول‌ها افتاد.
همچنین در ۵۷۰ پیروان
فرقه اسماعیلیه ، که ظاهراً بر بیش‌تر این سرزمین تسلط داشته اند، در این محل قتل عام شده اند،
و مشهد
عقیل بن ابی طالب (
برادر علی بن ابی طالب علیه السّلام) نیز در نزدیکی این محل
زیارتگاه بوده است.
در عهد ممالیک، دهکده الباب، که در متون قرون وسطی نام آن از بُزاعه جدا نبود، آشکارا بر بزاعه پیشی گرفت.
بنای مسجدی بزرگ (ساختمان آن را باید با ساختمان مناره های بزاعه و تاذِف، که تاریخ ۷۵۵ و ۷۵۶ بر آن‌ها حک شده، مربوط دانست)، و نیز (شرح) اقداماتی که در فاصله ۷۷۵ـ۸۵۸ روی درهای این بنا حک شده، از اهمیت و اعتبار این محل حکایت می‌کند. این شهر مرکز بیست و چهارمین ناحیه استان حلب به شمار می‌رفته، و
یاقوت از آن بیش‌تر به عنوان مرکز صدور کرباس یاد کرده است. هنوز بقایای چندین
کتیبه در روستای مجاور تاذف برجاست.
(۱) ابن جبیر، رحلة ابن جبیر، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
(۲) ابن شداد، الاعلاق الخطیرة فی ذکر امراء الشام و الجزیرة، جزء ۱، قسم ۱: حلب، چاپ دومینیک سوردل،
دمشق ۱۹۵۶، ص ۵۷.
(۳) اسماعیل
بن علی ابوالفداء، کتاب تقویم البلدان، چاپ رینود و دیسلان، پاریس ۱۸۴۰، ص ۲۶۷.
(۴)
محمد بن ابی طالب دمشقی، نخبة الدهر فی عجائب البر و البحر، چاپ مرن، ص ۱۱۴، ۲۰۵.
(۵) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، ج ۱، ص ۶۰۳، ۸۱۱.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «محله بزاعا»، شماره۱۲۶۶.
