• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محبوب بن حسن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


دیگر کاربردها: محمد بن حسن بصری (ابهام‌زدایی).

محمد بن حسن بن هلال بصری، مشهور به محبوب بن حسن، از دانشمندان و محدثان ایرانی قرن دوم و سوم هجری قمری بود.


ابوجعفر (ابوالحسن) محمد بن حسن بن هلال بن ابی زینب فیروز بصری قرشی‌ هاشمی، مشهور به محبوب بن حسن، از دانشمندان و محدثان ایرانی است که او و اجدادش را از موالی قریش خوانده‌اند
[۱] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۳۰، ص۳۳۶.    
[۲] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۷، ص۳۵۵.    
و گویا از موالی بنی‌هاشم بوده‌اند، از این رو لقب قرشی و‌ هاشمی یافته‌اند.
[۳] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۷، ص۳۵۵.    
[۴] طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۱۲، ص۱۰۲.    
خاندان او در بصره می‌زیستند و ابوجعفر هم طبیعتاً در این شهر زاده شده و به رشد و کمال علمی رسیده است، از این‌رو غالب اساتید و شاگردانش بصری هستند.
[۵] ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۷، ص۵۲۹.    


محبوب بن حسن از اساتید بسیاری حدیث آموخته که برخی از آنان عبارت‌اند از: خالد حذّاء، داود بن ابی هند دینار قشیری (م ۱۳۹ق) ابومعاذ سلیمان بن ارقم بصری عوف اعرابی (م ۱۴۶ق)، میمون بن عجلان ربعی، جویبر بن سعید، اسلم بن سلیمان بن مغیرة بن ابی برده و ابوهارون غنوی (م پس از ۱۳۰ق).
[۶] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۵، ص۷۴.    
همچنین او حروف قرائت را از اسماعیل بن مسلم بصری مکی فرا گرفته و روایت کرده است.
[۷] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۴، ص۳۸۲.    


احمد بن حنبل (م ۲۴۱ق)، خلیفة بن خیاط (م ۲۴۰ق)، عمر بن شبه نمیری (م ۲۶۲ق)، بهز بن اسد (م پیش از ۱۹۸ق)، سختویة بن مازیار، احمد بن نصر نیشابوری، احمد بن سعید مروزی رباطی (م ۲۴۵ق)، ابوعبدالملک عقبة بن مکرم بن افلح هلالی بصری و عبیدالله قواریری و پسرش حسن بن حسن که وی هم محدث بود، از شاگردان و راویان محمد بن حسین بصری هستند.
[۸] خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ص۳۳۳.    


از میان رجالیون اهل‌سنت، ابن حبان و ذهبی وی را توثیق کرده‌اند
[۹] ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۷، ص۵۲۹.    
[۱۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۴، ص۳۸۲.    
و ابن حجر صدوق دانسته است.
[۱۱] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ص۴۷۴.    
یحیی بن معین هم قدحی بر او وارد نمی‌داند. در مقابل، ابوحاتم در وثاقتش تردید کرده و نسائی ضعیف شمرده است.
[۱۲] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۴۴۲.    
بنابه گفته برخی، محبوب بن حسن به قدریه گرایش داشته است.
[۱۳] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ص۴۷۴.    


از تاریخ مرگ ابوجعفر گزارشی در دست نیست، ولی با توجه به وفات اساتید و شاگردانش به‌دست می‌آید که او در قرن دوم و سوم می‌زیسته و به احتمال قریب به یقین در نیمه نخست سده سوم درگذشته است.

به گفته ابن ندیم، محبوب بن حسن کتابی درباره متشابهات قرآن داشته است.
[۱۴] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۹.
گویا ابوعبدالله محمد بن محبوب بصری بُنانی (م ۲۲۲ق) پسر اوست که برخی اطلاعات پسر و پدر را درهم آمیخته‌اند.
[۱۵] باجی، سلیمان بن خلف، التعدیل و التجریح، ج۲، ص۷۵۲.    
[۱۶] خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ص۳۳۳.    
[۱۷] بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ الکبیر، ج۱، ص۶۷.    
[۱۸] ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۸، ص۳۸۸.    
[۱۹] باجی، سلیمان بن خلف، التعدیل و التجریح، ج۲، ص۶۵۸.
[۲۰] باجی، سلیمان بن خلف، التعدیل و التجریح، ج۲، ص۸۲۹.
[۲۱] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۷، ص۲۶۲.    
[۲۲] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۷، ص۳۵۰.    
[۲۳] ذهبی، محمد بن احمد، الکاشف فی معرفة من له روایة فی کتب السته، ج۲، ص۱۶۴.    
[۲۴] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴، ص۲۹.    


۱. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۳۰، ص۳۳۶.    
۲. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۷، ص۳۵۵.    
۳. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۷، ص۳۵۵.    
۴. ↑ طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۱۲، ص۱۰۲.    
۵. ↑ ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۷، ص۵۲۹.    
۶. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۵، ص۷۴.    
۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۴، ص۳۸۲.    
۸. ↑ خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ص۳۳۳.    
۹. ↑ ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات، ج۷، ص۵۲۹.    
۱۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۴، ص۳۸۲.    
۱۱. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ص۴۷۴.    
۱۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۳، ص۴۴۲.    
۱۳. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، ص۴۷۴.    
۱۴. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۹.
۱۵. ↑ باجی، سلیمان بن خلف، التعدیل و التجریح، ج۲، ص۷۵۲.    
۱۶. ↑ خزرجی، احمد بن عبدالله، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، ص۳۳۳.    
۱۷. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ الکبیر، ج۱، ص۶۷.    
۱۸. ↑ ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۸، ص۳۸۸.    
۱۹. ↑ باجی، سلیمان بن خلف، التعدیل و التجریح، ج۲، ص۶۵۸.
۲۰. ↑ باجی، سلیمان بن خلف، التعدیل و التجریح، ج۲، ص۸۲۹.
۲۱. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۷، ص۲۶۲.    
۲۲. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۷، ص۳۵۰.    
۲۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، الکاشف فی معرفة من له روایة فی کتب السته، ج۲، ص۱۶۴.    
۲۴. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴، ص۲۹.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۶۹-۶۷۰، برگرفته از مقاله «محمد بصری».


رده‌های این صفحه : دانشمندان قرن 2 (قمری) | دانشمندان قرن 3 (قمری) | راویان قرن 2 (قمری) | راویان قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 2 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان قرن 2 (قمری) | مؤلفان قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار