محاسن الوسائل فی معرفة الاوائل (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«محاسن
الوسائل فی معرفة الاوائل» تالیف محمد بن عبدالله شبلی دمشقی (۷۱۲- ۷۶۹ ق) به
زبان عربی است.
موضوع
کتاب بیان «اولین‌ها» در موضوعات مختلف است.
کتاب مشتمل بر دو مقدمه از محقق و مؤلف کتاب و متن است که در بیست و دو بخش تنظیم شده است. شیوه نگارش مطالب بدین گونه است که ناقل و منبع مطلب در ابتدا و یا اینکه در آخر با «قاله فلان» ذکر شده است.
نویسنده کتاب علم
الاوایل (علمی که اولین‌ها را در امور و موضوعات گوناگون بیان می‌کند) را یکی از علوم مهم اسلامی می‌داند. کتاب از
حوادث و وقایعی که در زمینه‌های مذهبی، اجتماعی، سیاسی، تاریخی، تکوینی و عقیدتی برای اولین بار رخ داده است سخن می‌گوید.
کتاب با مقدمه محقق محمد تونجی آغاز می‌شود. محقق در این مقدمه، شرح مختصری از زندگی مؤلف و مقام علمی او،
اساتید مؤلف، تالیفات و تصنیفات وی، مضمون و محتوای مطالب کتاب، توصیف نسخه خطی کتاب، سلسله کتابهایی که در موضوع
اوایل تالیف شده است و رموز و علائم اختصاری موجود در کتاب را بیان کرده است.
در مقدمه مؤلف نیز مطالبی پیرامون کتاب، موارد مشابه از کتابهایی با این موضوع و اقوال علما در این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است.
متن کتاب در بیست و دو بخش ذکر شده است که مؤلف در این بخش‌ها به توضیح اموری می‌پردازد که برای اولین مرتبه واقع شده است. اولین‌ها درباره
غزوات،
احکام فقهی،
قرآن کریم، بنی عباس،
لباس و
زینت بدن از جمله عناوین فصول کتاب است. به عنوان مثال در بخشی با عنوان
خلفای راشدین در قسمت چهارم
علی علیه‌السّلام به عنوان اولین کودک و اولین مردی که با
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم
اسلام آورد
معرفی شده است. در بخش دیگری نیز
معاویه اولین کسی دانسته شده که
خلافت را به پادشاهی تغییر داد.
فهرست موضوعات و مطالب و همچنین فهرست اولین‌ها، به تریب حروف الفبا در آخر کتاب ذکر شده است. محقق کتاب،
آدرس آیات و
روایات،
معرفی برخی اعلام و توضیحات لازم را در پاورقی بیان کرده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
