محاسن التأویل (قاسمی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تفسیر قاسمی (
محاسن التاویل) اثر جمالالدین قاسمی عالم
سلفی شافعی اهل
دمشق و متبحر در فنون ادب و از شاگردان
شیخ محمد عبده است.
محاسن التاویل از بهترین تفاسیر معاصر بهشمار میرود و جامع آرای سلف و خلف و ماثور و معقول است. از ویژگیهای این تفسیر، توجه به
اشارات علمی قرآن است.
تفسیر قاسمی (
محاسن التاویل) نوشته جمالالدین ابوالفرج محمد بن محمد، معروف به قاسمی (متوفای ۱۳۳۲). وی در
دمشق متولد شد و در
فقه و
تفسیر و
حدیث شهرت یافت و از رهبران نهضت سیاسی ضد استعماری در منطقه شام بود. در محضر استاد
شیخ محمد عبده به آموختن پرداخت و
علم و سیاست را از وی فرا گرفت و در تفسیر خود از آنها بهره جست.
او در تفسیر خود به آرای علمای گذشته در فقه و تفسیر اهتمام و توجه کرد و با احتیاط به دستاوردهای علمی روز هم توجه نمود. به همین علت اثر وی، از بهترین تفاسیر معاصر بهشمار میرود و جامع آرای سلف و خلف و ماثور و معقول (با سبکی بدیع و متقن و دقیق) است. او در تفسیر خود با تسلط و مهارت زیاد بر زبان روز، سخن گفته است و بههمین جهت کتاب وی شهرت فراوانی یافت و مورد توجه همگان قرار گرفت.
از ویژگیهای این تفسیر، توجه به اشارات علمی
قرآن است. نویسنده این تفسیر، معتقد است که قرآن در بردارنده اسرار علوم کائنات است و از همینرو در مقدمه تفسیر خود، فصلی را به بحث در مورد مسائل نجومی مطرح در قرآن اختصاص میدهد و مسائل مربوط به
آفرینش و تدبیر هستی را بررسی میکند و در پایان میگوید: از شفگتیهای قرآن این است که چنین دقایقی علمی را که همه ملتها از آن بیخبر بودهاند بیان میکند؛ چنانکه هیچکس در هر زمان و با هر معلوماتی، در
ایمان به آن تردید نمیورزد.
پس مردمان گذشته، متناسب با علوم خود این آیات را میفهمیدند؛ تا اینکه علم و دانش توانست پرده از حقایق آنها بردارد تا معنای صحیح آنها بهخوبی فهمیده شود. پس اینگونه آیات برای متاخرین معجزه است و این معجزات بهتدریج (با پیشرفت علم) آشکار میگردد و هراندازه علم و دانش توسعه یابد این حقیقت برای مردم روشنتر میگردد.
تالیف این تفسیر در سال ۱۳۲۹ پایان یافت.
معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ج۲، ص۴۹۴.