محاسبه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُحاسبه (به ضم میم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای اقامه و عملی کردن حساب که
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره‌ی رسیدگی به حساب خود و ایستادگی در مبارزه با باطل از این واژه استفاده نموده است.
مُحاسبه به معنای حساب و شمردن است؛ چنان‌که گفته می‌شود: «حاسبه: اقام علیه الحساب.»
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص رسیدگی به حساب خود فرموده است:
«عِبَادَ اللهِ، زِنُوا اَنْفُسَکُمْ مِنْ قَبْلِ اَنْ تُوزَنُوا، وَحَاسِبُوهَا مِنْ قَبْلِ اَنْ تُحَاسَبُوا»؛
«ای بندگان خدا، پیش از آن‌که مورد سنجش قرار گیرید خود را بسنجید، و قبل از آن‌که شما را به پای حساب ببرند، حساب خود را برسید.
»
فعل «حسب یحسب» از باب علم یعلم به معنی ظن و گمان آید، مصدر آن حِسبان به کسر اوّل است.
• امام (علیه‌السلام) در
نامه‌ای به برادرش
عقیل درباره‌ی ایستادگی در مبارزه با باطل می‌نویسد: آنچه درباره
جنگ از من سؤال کردی رای من رای کسانی است که آن‌را حلال می‌دانند؛ تا ملاقات
خدا در این رای خواهم بود...
«وَلاَ تَحْسَبَنَّ ابْنَ اَبِیکَ ـ وَلَوْ اَسْلَمَهُ النَّاسُ ـ مُتَضَرِّعاً مُتَخَشِّعاً، وَلاَ مُقِرّاً لِلضَّیْمِ وَاهِناً»؛
«هرگز گمان نکنی که فرزند پدرت - اگر چه مردم او را رها کنند - به تضرّع و خشوع افتد و یا در برابر
ظلم، سستی به خرج دهد و تسلیم و راضی شود.
»
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «محاسبه»، ص۲۷۱.
