محاسبة النفس (سید بن طاووس)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «محاسبة النفس»، اثری به زبان عربی، در
عرفان عملی و
اخلاق ، از سید علی بن طاووس حسینی است.
نام کامل کتاب بنابر آنچه در کتاب آمده «محاسبة الکرام آخر کل یوم من الذنوب و الآثام» است. موضوع کتاب در اخلاق و به عنوان یک کتاب ارزشمند و معتبر مطرح است. علاوه بر آن از کتب روایی معتبر نیز می باشد به گونه ای که مورد اعتماد بزرگان
علماء شیعه قرار گرفته است.
نظر به اهمیّت
محاسبه نفس، علمای زیادی در این زمینه کتاب نگاشته و آثار گرانبهایی به جای گذاشته اند.
ابن طاووس در مقدمه کتاب می فرماید: «من در موضوع
محاسبه نفس در کتاب مختلف ابوابی را آورده ام، اما نظر به اهمیّت این بحث در
تزکیه انسان، کتاب مستقلی در این موضوع تألیف کردم».
کتاب، دارای یک مقدمه و ۵ باب است و برخی از ابواب آن مشتمل بر چند فصل است.
باب اول، مشتمل بر آیاتی از
قرآن کریم است که مقتضی لزوم همت نهادن به خودنگه داری از گناهان و تطهیر نامه عمل می‌باشد.
باب دوم، شامل روایاتی است که ارزش محاسبه نفس در شب و روز را برای محفوظ ماندن از خطرها بیان می‌کند.
باب سوم، در بیان روزهای معینی است که یادآوری آنها و احتیاط در امر محاسبه و
مراقبه در آنها لازم است.
باب چهارم، در باره اوقات و مکان‌های قابل تعظیم و احترامی است که در آنها باید دقت بیشتری در حفظ نفس از بدی‌ها نمود.
باب پنجم، در بیان اموری است که مکلف برای
احتیاط و یادآوری ارزش محاسبه به آنها احتیاج دارد.
مرحوم
سید بن طاووس ، مطالب کتاب خود را با آیه شریفه «و ان علیکم لحافظین کراما کاتبین یعلمون ما تفعلون»
آغاز می‌کند و با آیه کریمه «فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هدیهم الله و اولئک هم اولوا الالباب
به پایان می‌آورد.
فهرست مطالب، در آخر کتاب ذکر شده است.
این کتاب، بارها مورد تجدید چاپ قرار گرفته و به جهت موجز و مفید بودن، بسیار مورد استقبال اهل معرفت واقع شده است.
نسخه استفاده شده در این برنامه، از انتشارات مرتضوی است که همراه با «کشف الریبة»
شهید ثانی و «محاسبة النفس»
ابراهیم بن علی کفعمی در یک مجلد منتشر شده و
علامه طباطبایی نیز، مقدمه‌ای بر آن نگاشته است.
سایت اندیشه قم نرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
