مجموعه مصنفات فی الخیمیاء و الاکسیر الاعظم (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب«مجموعه مصنفات فی الخیمیاء و الاکسیر الاعظم» مجموعه‌ای از مقالات پیرامون علم
کیمیاء و شناخت مواد از
جابر بن حیان و حکماء و
فلاسفه دیگر است.
بخش اول این کتاب را دو مستشرق با نام‌های برطلو و هوراس و بخش دوم را مستشرقی با نام ارک هولمیار تحقیق و تصحیح نموده‌اند. مجموعه این رسائل که بالغ بر بیست و پنج رساله بزرگ و کوچک می‌شود هر یک در تاریخی نگاشته شده که البته موضوع این رساله‌ها موضوعی واحد و پیرامون مواد و خواص آنهاست.
این اثر دارای دو بخش است:
۱. بخش اول این کتاب مجموعه‌ای از سیزده رساله از جابر بن حیان و
حکماء و دانشمندان دیگر است که از جمله عناوین آن است: ۱. کتاب قراطیس حکیم، ۲. کتاب حبیب، ۳. کتاب اسطانس حکیم، ۴. رساله‌ای از مؤلفی ناشناس، ۵. کتاب ملک تالیف جابر بن حیان، ۶. کتاب
الرحمة الصغیر تالیف جابر بن حیان، ۷. کتاب
الموازین الصغیر تالیف جابر بن حیان.
۲. بخش دوم نیز حاوی دوازده رساله از جابر بن حیان پیرامون علم کیمیا (
شیمی) است که برخی از عناوین آن عبارت است از: ۱. کتاب البیان، ۲. کتاب الحجر، ۳. کتاب النور، ۴. رسالة الایضاح، ۵. کتاب اسطقس الاس الاول، ۶. کتاب اسطقس الاس الثانی.
دانش کیمیا (
شیمی) از دو جهت قابل توجه است: اول آن که این دانش زیربنای دانش
پزشکی است، دوم آن که این علوم رابطه نزدیک با
علوم غریبه دارد ازاین رو آثاری که در این زمینه نگاشته شده مورد توجه بسیاری واقع می‌شود. شکل گیری این علوم و تعلیم و تعلم آن، گاه به سبب این گمان بوده که ماده‌ای به نام اکسیر اعظم وجود دارد که می‌تواند
مس را به
طلا تبدیل کند. بر سر این سودا بسیاری از دانشمندان همانند
زکریا رازی به فراگیری دانش کیمیا (
شیمی) مشغول شدند و از این راه علم شناسایی مواد و خواص
شیمیایی آنها رشد و گسترش یافت. نگاشته‌های جابر بن حیان به عنوان
پدر علم
شیمی از ارزش دو چندانی برخوردار است چرا که از سویی اولین نگاشته‌های کلاسیک پیرامون علم
شیمی و علوم مرتبط به آن است. و از سوی دیگر ارزش تاریخی این آثار برای کسانی که در
تاریخ علوم به تحقیق مشغول‌اند قابل توجه است. با این حال کهنه بودن نظم و ترتیب این آثار از سویی، قلم و
نثر نه چندان روان و شیوا و پراکندگی مباحث در این رسالات، استفاده از آنها را برای دانش پژوهان علاقه مند کمی سخت می‌کند.
کتاب با مقدمه
شرق شناس اروپایی پروفسور پیراوری منتشر شده است. فهرست مطالب کتاب در انتهای اثر آمده است. در پاورقی اثر نیز اختلاف نسخ و برخی توضیحات ذکر شده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
