مجمع المنافع البدنیة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مجمع المنافع البدنیة»، نام اولین رساله از سه رساله طبی
داوود بن عمر انطاکی است. هر سه رساله به
زبان عربی است و در یک مجموعه چاپ شده است.
عناوین دو رساله دیگر عبارت است از «
المفید فی الطب » و «
الملکی فی الطب ». کتاب اول، گلچینی از کتاب «جامع»
ابن بیطار است که انطاکی از میان آن کتاب، مفرداتی را که
شهرت داشته انتخاب نموده است.
کتاب اول، در ۲ بخش تدوین شده است. بخش اول، دارای ۲۰ باب و بخش دوم، مشتمل بر ۲۰ باب و یک خاتمه است.
کتاب دوم، دارای ۱۵ باب و کتاب سوم، مشتمل بر ۱۶ باب است.
بخشی از کتاب اول، پیرامون ادویه‌ای است که مختص عضوی نیست و بخشی دیگر، پیرامون ادویه‌ای است که به عضوی
خاص اختصاص دارد.
مؤلف در بیست باب اول، ادویه مناسب برای هر عضو را به ترتیب اعضاء ذکر می‌کند. این بخش، با ذکر ادویه سر شروع شده و با ذکر ادویه اطراف (مفاصل، ورک و...) پایان می‌یابد.
داوود انطاکی، کتابی تحت عنوان «
تذکرة اولی الالباب »،
معروف به تذکره داوود نگاشته است. نگاهی به این
اثر و
مقایسه آن با تذکره داوود نشان می‌دهد که این اثر، خلاصه و تدوینی جدید از تذکره است و یا به نوعی پیش نویس تذکره به شمار می‌رود؛ یعنی مؤلف در این اثر به ترتیب اعضای
بدن و بیماری‌ها، ادویه‌ای را از تذکره انتخاب نموده و گزارش کرده است.
در این اثر، تنها ادویه و خواص آنها که مرتبط با بحث است ذکر می‌شود؛ ازاین رو، گاه ادویه‌ای همانند «آس»،
چند بار مطرح می‌شوند، ولی در هر بار تنها خاصیتی از آن ذکر می‌شود که به مبحث مورد نظر مرتبط است.
نکته دیگر اینکه مؤلف در این اثر تنها به ذکر خواص ادویه بسنده می‌کند و سخنی از صفات و انواع آنها، مزاج و
طبیعت ادویه و حتی گاه مقدار مصرف آنها را به میان نمی‌آورد.
مراجعه به این اثر در کنار مراجعه به کتاب دیگر مؤلف؛ یعنی تذکره داوود می‌تواند سودمندی این اثر را دوچندان کند.
کتاب دوم مشتمل است بر موضوعاتی از قبیل اسباب ضروری و تعدیل آنها در
حرکت و سکون،
ادرار فضولات بدن،
حبس فضولات مزبور، بیماری‌های سر،
درمان بیماری‌های
حلق ، درمان بیماری‌های تنفسی و...
کتاب سوم، موضوعاتی همچون آب‌ها، دوای
عرق النسا ، داروی شوره
سر ، دوای کرم‌های
شکم و... را در بر گرفته است.
این اثر به اهتمام
احمد فرید مزیدی و بر اساس نسخه خطی‌ای که در معهد المخطوطات العربیة نگه داری می‌شده، تصحیح و تحقیق شده و به عنوان اولین رساله از مجموعه رسائل طبی داوود انطاکی، توسط مؤسسه انتشاراتی دارالکتب العلمیة (بیروت) در سال ۱۴۲۴ ق (۲۰۰۳ م)، در ۱۱۸ صفحه چاپ و منتشر شده است.
پاورقی‌های این اثر، به مطالبی مرتبط با متن، افزون بر آنچه در
اصل کتاب آمده و یا توصیف بعضی از مفردات طبی اختصاص دارد.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
