• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

لُمَزَة (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





لُمَزَة:(وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ)
«لُمَزَة» صیغه مبالغه است (صيغه مبالغه غير از اوزان ششگانه معروف به وزن‌هاى ديگر نيز مى‌آيد، از جمله همين وزن است كه اشباه و نظائرى نيز در لغت عرب دارد، مانند: «ضَحِكَة» به معناى كسى كه بسيار خندان است)، و از مادّه «لمز» (بر وزن رمز) در اصل، به معناى غيبت كردن و عيب‌جویى نمودن است.
در اين كه آيا اين واژه و واژه‌ «هُمَزة» به يک معناست، و به غيبت‌كنندگان و عيبجويان اشاره مى‌كند؟ يا در ميان اين دو فرقى است؟ مفسران احتمالات زيادى داده‌اند: بعضى آنها را به يک معنا گرفته‌اند، و بنابراين، ذكر اين دو با هم براى تأكيد است. ولى، بعضى گفته‌اند: «همزه» به معناى غيبت كننده و «لمزه» به معناى عيب‌جو است. بعضى ديگر، «همزه» را به معناى كسانى كه با اشارت دست و سر عيب‌جویى مى‌كنند و «لُمَزَة» را به معناى كسانى كه با زبان اين كار را انجام مى‌دهند، دانسته‌اند.
بعضى «اولى» را اشاره به عيبجویى روبرو، و «دومى» را به عيبجویى پشت سر مى‌دانند. بعضى، اولى را به معناى عيبجویى آشكار، و دومى را عيبجویى پنهان و با اشاره چشم و ابرو شمرده‌اند. و گاه گفته شده: هر دو به معناى كسى است كه مردم را با القاب زشت و زننده ياد مى‌كند.
ولى از مجموع كلمات ارباب لغت استفاده‌ مى‌شود كه اين دو واژه به يک معناست، و مفهوم وسيعى دارد كه هر گونه عيبجویى، غيبت، طعن، استهزاء به وسيله زبان، علائم، اشارات، سخن‌چينى و بدگويى را شامل مى‌شود.



(وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ) (واى بر هر عيبجوى مسخره كننده‌اى.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: در مجمع البيان گفته: كلمه همزه به معناى كسى است كه بدون جهت بسيار به ديگران طعنه مى‌زند و عيب‌جويى و خرده‌گيريهايى مى‌كند كه در واقع عيب نيست. و اصل ماده همز به معناى شكستن است، و كلمه لمز نيز به معناى عيب است پس همزه و لمزه هر دو به يک معنا است. ولى بعضى گفته‌اند: بين آن دو فرقى هست، و آن اين است همزه به آن كسى گويند كه دنبال سر مردم عيب مى‌گويد و خرده مى‌گيرد، و اما لمزه كسى را گويند كه پيش روى طرف خرده مى‌گيرد- نقل از ليث.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان: )


۱. همزه/سوره۱۰۴، آیه۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۷۴۷.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۳۴.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۳۳۴.    
۵. همزه/سوره۱۰۴، آیه۱.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۶۰۱.    
۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۶۱۵.    
۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۵۸.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۲۶۹.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۸۱۸.    



مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه‌، بر گرفته از مقاله «لُمَزَة»، ص۴۸۶.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره همزه | لغات قرآن




جعبه ابزار