لف و نشر (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لَفّ و نشر، ربط دادن مطالبی به چند مطلب پیش گفته به طور
مرتّب یا غیرمرتّب (مشوّش) را می‌گویند.
«
لَفّ» در اصل
لغت به معنای پیچیدن
و تاکردن،
و «
نشر» به معنای گستردن
و بازکردن است. «
لفّ و نشر» یکی از انواع
اسلوب بدیعی قرآن است که به
ترتیب کلام مربوط می‌شود
و در اصطلاح به این صورت است که دو یا چند مطلب آورده شود
و پس از آن، چند امر دیگر از قبیل صفات، افعال یا معانی بیاورند که هر کدام از آن‌ها به یکی از چند مطلب اولیه مربوط باشد؛ بدون این که تعیین کنند به کدام یک از آن مطالب برمی گردد؛ بلکه به فهم
و ذوق شنونده اعتماد می‌کنند.
لفّ ونشر بر دو گونه است:
آن است که
نشر به
ترتیب لفّ باشد؛ مانند: (وَمِن رَّحْمَتِهِ جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ لِتَسْکُنُوا فِیهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ)؛ «
و از رحمت او (این است که) برای شما
شب و روز آفریده است تا در آن بیارامید
و از
فضل او روزی بجویید».
در این آیه، ابتدا شب
و سپس روز را بیان فرمود؛ سپس آرامش در شب
و طلب روزی در روز را آورده است.
آن است که
نشر بر عکس
لفّ باشد؛ مانند: (وَجَعَلْنَا اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ آیَتَیْنِ فَمَحَوْنَا آیَةَ اللَّیْلِ وَجَعَلْنَا آیَةَ النَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُواْ فَضْلاً مِّن رَّبِّکُمْ وَلِتَعْلَمُواْ عَدَدَ السِّنِینَ وَالْحِسَابَ)؛ «
و شب
و روز را دو نشانه قرار دادیم. سپس پدیده شب را محو
و پدیده روز را روشن گرداندیم تا از فضل پروردگارتان (
روزی ) بجویید
و شمار سال‌ها
و حساب را بدانید». .
در این آیه، شب
و روز را یاد کرده
و سپس برخلاف
ترتیب، طلب روزی که در روز است اول،
و شمارش سال‌ها
و حساب که مربوط به شب است بعد آمده است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «لفّ ونشر».
