قَمْص (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَمْص و
قَموص (به فتح
فاف و میم) از
واژگان نهج البلاغه آن است که
اسب هر دو پای اوّل خود را بلند کرده و به جلو اندازد.
تَقَمَّص (به فتح تاء و
فاف و میم) به معنای قمیص و پیراهن پوشیدن است.
دو مورد از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
قَمْص و
قَموص آن است که اسب هر دو پای اوّل خود را بلند کرده و به جلو اندازد. «قَمَصَ الفرسُ ... رَفَعَ یَدَیه مَعاً و طَرَحَهُما مَعاً»
تَقَمَّص به معنای قمیص و پیراهن پوشیدن است. «تَقَمَّص الوِلایُة: لَبَسَها»
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (علیه‌السلام) درباره
دنیا فرموده است:
«حَتَّی إِذا أَنِسَ نافِرُها وَ اطْمَأَنَّ ناکِرُها قَمَصَتْ بِأَرْجُلِها وَ قَنَصَتْ بِأَحْبُلِها.» «تا چون نفرت کننده با او
انس گرفت و مکروه دارنده به آن اطمینان پیدا کرد با هر چهار پای خودش برخیزد و بر گردن
انسان ریسمان‌های
مرگ را می‌بندد...»
درباره غصب خلافت فرموده است:
«أَما وَ الله لَقَدْ تَقَمَّصَها فُلانٌ، وَ إِنَّهُ لَيَعْلَمُ أَنَّ مَحَلّيَ مِنها مَحَلُّ القُطْبِ مِنَ الرَّحا.» یعنی «
ابو‌بکر خلافت را مانند
لباس پوشید با آنکه می‌دانست موقعیّت من برای خلافت مانند استوانه نسبت به سنگ آسیا است.»
این ماده دو بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قمص»، ج۲، ص۸۷۹.
