قَابَ قَوْسَیْن (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَابَ قَوْسَیْن:
(قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنی) قاب به معنى «اندازه» است و
قوس به معنى «كمان» ، بنابراين «قاب
قوسين» يعنى به «مقدار طول دو كمان» (كمان يكى از سلاح‌هاى قديم براى تيراندازى بوده است). بعضى «
قوس» را از ماده «قياس» و به معنى «مقياس» دانسته‌اند و چون مقياس عرب اندازه ذراع (فاصل نوک انگشتان تا آرنج) بوده، بنابراين قاب
قوسين به معنى دو ذراع مى‌شود. در بعضى از كتب لغت «قاب» به معنى ديگرى ذكر شده و آن فاصله ميان محلى از كمان كه به دست مى‌گرفتند تا نوک برگشته كمان (كمان‌ها به صورت
قوسى شكل بود كه دو انتهاى آن برگشته بود). بنابراين «قاب
قوسين» به معنى مجموعه انحناى كمان مى‌شود و تعبير از آن كنايه از نهايت نزديكى و بيان شدت قرب است وگرنه او با بندگانش فاصله مكانى ندارد تا با «
قوس» و «ذراع» سنجيده شود.
به موردی از کاربرد
قَابَ قَوْسَیْن در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَكانَ قابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى) (تا آن‌كه فاصله او با جبرئيل به اندازه فاصله دو
قوس كمان يا كمتر بود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
در
مجمع البیان مى‌گويد: كلمه قاب و كلمه قيب مانند كلمه قاد و قيد به معناى مقدار هر چيز است و كلمه
قوس به معناى كمان است كه در تيراندازى استعمال مى‌شود، البته اين كلمه (به طورى كه گفته‌اند.)
در لغت اهل حجاز بر ذراع اطلاق مى‌شود و معناى جمله اين است كه دورى او به‌قدر دو
قوس و يا به‌قدر دو ذراع و يا كمتر از آن بود. بعضى
هم گفته‌اند: كلمه قاب به معناى فاصله ميان دستگيره كمان و زه آن است، پس در كلام قلب شده، معناى اصلى آن دو قاب
قوس بوده. بعضى
ديگر به اين سخن اعتراض كرده‌اند كه: دو قاب
قوس و قاب دو
قوس فرقى با هم ندارند، هر دو به يک معنا هستند، پس ديگر جهت ندارد بگوييم قلب شده.
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قَابَ قَوْسَیْن»، ج۳، ص۷۷۴.
