• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مذهب صحابی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مذهب صحابی، آرای اجتهادی صحابه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، غیر مستند به نص و اجماع لفظی است.



مذهب صحابه، به معنای گفتار یا روشی است که صحابه به آن تعبد داشته‌اند، بی آن که مستند و دلیل آن شناخته شده باشد؛ به بیان دیگر، به مجموع آرای اجتهادی (فتاوایی) گفته می‌شود که تعبد صحابه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به آنها نقل گردیده و به نص یا اجماعی مستند نشده است.
از نظر تاریخی، شروع تمسک به مذهب صحابه، به بعد از رحلت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ( سال یازدهم هجری) باز می‌گردد و پیش از آن، مذهب صحابه به عنوان منبع شناخت احکام شریعت مطرح نبوده است. نخستین کسی که فتوا و مذهب صحابی را به عنوان منبع شناخت احکام حوادث واقعه و موضوعات فاقد نص خاص، پذیرفت و آن را به صحنه استنباط و اجتهاد وارد نمود « عبدالله بن عمر » بود و پس از او این روش گسترش یافت.


بحث اصلی درباره مذهب صحابه این است که در خصوص واقعه‌ای که پیرامون آن نصی وجود ندارد، فتوای افرادی که با رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم حشر و نشر داشته‌اند، برای مجتهدی که بعد از آنها می‌آید حجت است یا نه. از « ابو حنیفه » حجیت و از « شافعی » عدم حجیت آن نقل شده است.
[۱] الاجتهاد اصوله و احکامه، بحرالعلوم، محمد، ص۷۸.
[۲] الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، اصفهانی، محمد حسین، ص۲۴۰.
[۳] منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، جناتی، محمد ابراهیم، ص۳۵۷.
[۴] ادوار اجتهاد، جناتی، محمد ابراهیم، ص۱۸۴.
[۵] المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت)، غزالی، محمد بن محمد، ص۲۶۰.
[۶] اصول الفقه، خضری، محمد، ص۴۱۰.
[۸] علم اصول الفقه و خلاصة التشریع الاسلامی، خلاف، عبدالوهاب، ص (۹۵-۹۴).
[۹] اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۲، ص۸۵۰.
[۱۰] زحیلی، وهبه، الوجیز فی اصول الفقه، ص۱۰۵.
[۱۱] اصول الفقه، ابو زهره، محمد، ص۱۹۸.
[۱۲] المدخل الی التشریع الاسلامی، موسی، کامل، ص۲۰۸.
[۱۳] الجامع لمسائل اصول الفقه، نمله، عبدالکریم بن علی بن محمد، ص۳۸۰.
[۱۴] القواعد و الفوائد الاصولیة، ابن لحام، علی بن محمد، ص۲۴۱.
[۱۵] اصول الفقه، زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، ج۴، ص۱۸۹.
[۱۶] المحصول فی علم اصول الفقه، فخر رازی، محمد بن عمر، ج۶، ص۱۲۹.
[۱۷] اصول السرخسی، شمس الائمه سرخسی، محمد بن احمد، ج۲، ص۱۰۵.



سنت صحابه.


۱. الاجتهاد اصوله و احکامه، بحرالعلوم، محمد، ص۷۸.
۲. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، اصفهانی، محمد حسین، ص۲۴۰.
۳. منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، جناتی، محمد ابراهیم، ص۳۵۷.
۴. ادوار اجتهاد، جناتی، محمد ابراهیم، ص۱۸۴.
۵. المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت)، غزالی، محمد بن محمد، ص۲۶۰.
۶. اصول الفقه، خضری، محمد، ص۴۱۰.
۷. الاصول العامة للفقه المقارن، طباطبایی حکیم، محمد تقی، ص۴۳۹.    
۸. علم اصول الفقه و خلاصة التشریع الاسلامی، خلاف، عبدالوهاب، ص (۹۵-۹۴).
۹. اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۲، ص۸۵۰.
۱۰. زحیلی، وهبه، الوجیز فی اصول الفقه، ص۱۰۵.
۱۱. اصول الفقه، ابو زهره، محمد، ص۱۹۸.
۱۲. المدخل الی التشریع الاسلامی، موسی، کامل، ص۲۰۸.
۱۳. الجامع لمسائل اصول الفقه، نمله، عبدالکریم بن علی بن محمد، ص۳۸۰.
۱۴. القواعد و الفوائد الاصولیة، ابن لحام، علی بن محمد، ص۲۴۱.
۱۵. اصول الفقه، زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، ج۴، ص۱۸۹.
۱۶. المحصول فی علم اصول الفقه، فخر رازی، محمد بن عمر، ج۶، ص۱۲۹.
۱۷. اصول السرخسی، شمس الائمه سرخسی، محمد بن احمد، ج۲، ص۱۰۵.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۱۵، برگرفته از مقاله «مذهب صحابی».    






جعبه ابزار