• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

میرزا عباس‌خان تفرشی قوام‌الدوله

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


قوام‌الدوله، میرزاعباس‌خان تفرشی، از وزرای دورۀ ناصرالدین شاه قاجار بود.


از سال تولد و آغاز زندگی وی اطلاعی در دست نیست. پدرش اصلا افغانی بود. میرزاعباس در تفرش فَرّاش بود و در دورۀ حکومت محمدشاه قاجار به تهران رفت. در آن‌جا ابتدا، در خدمت مستوفیان بود و سپس به خدمت وزارت امورخارجه درآمد. در ۱۲۶۷ لقب خانی گرفت و در همان سال، برای آگاه کردن امپراتور روسیه از رفتار خارج از توافق سفیرانش به پترزبورگ فرستاده شد.
[۱] محمدتقی سپهر، ناسخ‌التواریخ، ج۳، ص۱۱۷۵ـ۱۱۷۶، چاپ جمشید کیانفر، تهران ۱۳۷۷ش.
[۲] مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۸، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
وی در راه روسیه بیمار شد و شش ماه بعد پس از انجام دادن مأموریت خود، به ایران بازگشت.
[۳] محمدتقی سپهر، ناسخ‌التواریخ، ج۳، ص۱۱۷۶، چاپ جمشید کیانفر، تهران ۱۳۷۷ش.
[۴] مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۹، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
میرزا عباس‌خان در ۱۲۷۳ به نیابت وزارت امورخارجه منصوب شد.
[۵] محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۳، ص۱۷۹۷، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
[۶] محمدتقی سپهر، ناسخ‌التواریخ، ج۳، ص۱۳۶۰، چاپ جمشید کیانفر، تهران ۱۳۷۷ش.
وی در ۱۲۷۵، معاون وزیر امورخارجه شد و لقب معاون‌الملک گرفت و سپس به کارگزاری آذربایجان منصوب گردید،
[۷] مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۹، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
[۸] مهدی بامداد، شرح‌حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، ج۲، ص۲۱۱، تهران ۱۳۵۷ش.
اما در ۱۲۷۸، در پی انتخاب میرزا محمد نوری
[۹] منتخب‌التواریخ، تهران ۱۳۶۶ش.
به وزارت امورخارجه، میرزاعباس‌خان که از اطاعت از وی ناخشنود بود، در خدمت میرزا یوسف مستوفی‌الممالک، مشغول تحریر و استیفای تهران و بیوتات شد.
[۱۰] مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۹، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
در ۱۲۹۰ با فوت میرزا محمد قوام‌الدوله از مستوفیان و رجال قاجار، لقب وی
[۱۱] رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
به میرزا عباس‌خان داده شد.
[۱۲] محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۳، ص۱۹۳۸، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
[۱۳] مهدی بامداد، شرح‌حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، ج۲، ص۲۱۱، تهران ۱۳۵۷ش.
در ۱۲۹۷ پس از برکناری صدراعظم میرزا حسین‌خان سپهسالار، قوام‌الدوله و برخی دیگر از رجال حکومتی برضد وی متفق شدند و قوام‌الدوله متعهد شد محاسبات مالیاتی مناطقی که در ادارۀ سپهسالار بود را بررسی و موارد اختلاف را گزارش بدهد.
[۱۴] عباس‌میرزا ملک آرا، شرح حال عباس میرزا ملک‌آرا، ج۱، ص۱۵۱ـ۱۵۲، چاپ عبدالحسین نوائی، با مقدمه‌ای از عباس اقبال، تهران ۱۳۶۱ش.
در ۱۳۰۱، قوام‌الدوله از جانب شاه مأمور نظارت بر بروات نظامیان گردید.
[۱۵] محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۲۷۲، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
او در رجب ۱۳۰۳ به وزارت داخله رسید
[۱۶] محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۴۲۷، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
و در ۱۳۰۴ پس از عزل میرزا یحیی‌خان مشیرالدوله از وزارت امورخارجه، قوام‌الدوله اسمآ وزیر امورخارجه شد، اما به دلیل بی‌کفایتی، مسئولیت این مقام به عهدۀ میرزا نصراللّه‌خان مشیرالملک نائینی بود.
[۱۷] مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۴۶، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
[۱۸] مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۹، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
[۱۹] محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۵۱۳ـ۵۱۴، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
قوام‌الدوله در همین مقام، در محرّم ۱۳۱۳
[۲۰] قهرمان میرزا عین‌السلطنه، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، ج۱، ص۷۹۳، چاپ مسعود سالدرو ایرج افشار، تهران ۱۳۷۴ش.
یا ۱۳۱۴
[۲۱] ابراهیم‌بن اسداللّه صدیق‌الممالک، منتخب‌التواریخ، ج۱، ص۳۲۱، تهران ۱۳۶۶ش.
[۲۲] مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۹، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
درگذشت.

قوام‌الدوله فردی درستکار، بسیار ثروتمند، خشن، و در مقام وزارت امورخارجه بی‌کفایت بود، چنان که مناسبات ایران با کشورهای دیگر کاملا در اختیار شاه و نخست‌وزیر بود
[۲۳] مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۷۰، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
[۲۴] George N Curzon, Persia and the Persian Question, Londen ۱۸۹۲، ج۱، ص۴۲۸ـ۴۲۹.
[۲۵] ۹۱۶، محمدحسن اعتمادالسلطنه، ج۱، ص۵۲۱، تاریخ منتظم ناصری، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
و ظاهرآ به همین دلیل، شاه و صدراعظم و حتی سفیران کشورهای اروپایی نیز با قوام‌الدوله برخورد خوبی نداشتند و در بی‌احترامی و بی‌اعتنایی به وی تعمد داشتند.
[۲۶] محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۵۱۴، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
[۲۷] محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۵۲۲، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
[۲۸] محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۷۱۶، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.


(۱) محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
(۲) همو، روزنامه خاطرات، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۵۰ش.
(۳) مهدی بامداد، شرح‌حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، تهران ۱۳۵۷ش.
(۴) محمدتقی سپهر، ناسخ‌التواریخ، چاپ جمشید کیانفر، تهران ۱۳۷۷ش.
(۵) ابراهیم‌بن اسداللّه صدیق‌الممالک، منتخب‌التواریخ، تهران ۱۳۶۶ش.
(۶) عباس‌میرزا ملک آرا، شرح حال عباس میرزا ملک‌آرا، چاپ عبدالحسین نوائی، با مقدمه‌ای از عباس اقبال، تهران ۱۳۶۱ش.
(۷) قهرمان میرزا عین‌السلطنه، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، چاپ مسعود سالدرو ایرج افشار، تهران ۱۳۷۴ش.
(۸) مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
(۹) George N Curzon, Persia and the Persian Question, Londen ۱۸۹۲؛

۱. ↑ محمدتقی سپهر، ناسخ‌التواریخ، ج۳، ص۱۱۷۵ـ۱۱۷۶، چاپ جمشید کیانفر، تهران ۱۳۷۷ش.
۲. ↑ مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۸، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
۳. ↑ محمدتقی سپهر، ناسخ‌التواریخ، ج۳، ص۱۱۷۶، چاپ جمشید کیانفر، تهران ۱۳۷۷ش.
۴. ↑ مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۹، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
۵. ↑ محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۳، ص۱۷۹۷، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
۶. ↑ محمدتقی سپهر، ناسخ‌التواریخ، ج۳، ص۱۳۶۰، چاپ جمشید کیانفر، تهران ۱۳۷۷ش.
۷. ↑ مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۹، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
۸. ↑ مهدی بامداد، شرح‌حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، ج۲، ص۲۱۱، تهران ۱۳۵۷ش.
۹. ↑ منتخب‌التواریخ، تهران ۱۳۶۶ش.
۱۰. ↑ مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۹، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
۱۱. ↑ رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
۱۲. ↑ محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۳، ص۱۹۳۸، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
۱۳. ↑ مهدی بامداد، شرح‌حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، ج۲، ص۲۱۱، تهران ۱۳۵۷ش.
۱۴. ↑ عباس‌میرزا ملک آرا، شرح حال عباس میرزا ملک‌آرا، ج۱، ص۱۵۱ـ۱۵۲، چاپ عبدالحسین نوائی، با مقدمه‌ای از عباس اقبال، تهران ۱۳۶۱ش.
۱۵. ↑ محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۲۷۲، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
۱۶. ↑ محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۴۲۷، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
۱۷. ↑ مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۴۶، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
۱۸. ↑ مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۹، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
۱۹. ↑ محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۵۱۳ـ۵۱۴، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
۲۰. ↑ قهرمان میرزا عین‌السلطنه، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، ج۱، ص۷۹۳، چاپ مسعود سالدرو ایرج افشار، تهران ۱۳۷۴ش.
۲۱. ↑ ابراهیم‌بن اسداللّه صدیق‌الممالک، منتخب‌التواریخ، ج۱، ص۳۲۱، تهران ۱۳۶۶ش.
۲۲. ↑ مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۶۹، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
۲۳. ↑ مهدی ممتحن‌الدوله، رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، ج۱، ص۷۰، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۵ش.
۲۴. ↑ George N Curzon, Persia and the Persian Question, Londen ۱۸۹۲، ج۱، ص۴۲۸ـ۴۲۹.
۲۵. ↑ ۹۱۶، محمدحسن اعتمادالسلطنه، ج۱، ص۵۲۱، تاریخ منتظم ناصری، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
۲۶. ↑ محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۵۱۴، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
۲۷. ↑ محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۵۲۲، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.
۲۸. ↑ محمدحسن اعتمادالسلطنه، تاریخ منتظم ناصری، ج۱، ص۷۱۶، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران ۱۳۶۷ش.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «میرزا عباس‌خان تفرشی قوام‌الدوله»، شماره۵۴۸۰.    

رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه جهان اسلام
جعبه ابزار