• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قلندرعلی پانی‌پتی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


پانی پتی، قلندرعلی اسدی زبیری، مکنّی به ابومحمد، از استادان حکمت در قرن سیزدهم در هند بود، وی منسوب به زبیر، صحابی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، بوده است.


درباره تاریخ تولد، زادگاه و زندگی او اطلاعی در دست نیست.

تاریخ وفات مولوی پانی پتی معلوم نیست.
از عبارت صفحه پایانی شمس البازغه برمی‌آید که هنگام چاپ این کتاب در ۱۲۸۰ زنده بوده است.
[۱] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۲۱، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۲] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۲۸، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۳] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۶۱، با تصحیح و حاشیة قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۴] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۷۴، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۵] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۸۲، با تصحیح و حاشیة قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۶] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۲۱۷، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.


پانی پتی محضر بزرگانی مانند شرف الدین رامپوری، حاشیه نویس شرح الهدایة صدرالمتألهین شیرازی، را درک کرده است.
[۷] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۴۵، با تصحیح و حاشیة قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.


مولوی پانی پتی آثار متعددی تألیف کرده است، از جمله: شرح حکمة العین دبیران کاتبی قزوینی در حکمت ؛ شرح سُلَّم العلوم در منطق ؛ تجلیة الافکار؛ شمس الضیاء؛ الطریق المستوی؛ و تصحیح و تحشیه شمس البازغه محمود جونپوری .

۴.۱ - شمس البازغه

پانی پتی در این حاشیه، به مناسبت، برخی آرا و اقوال ابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسی، سهروردی، فخررازی، ملاصدرا، میرداماد و دیگران را بیان کرده است.
از ملاصدرا با احترام و تجلیل تمام یادکرده و مطالب فراوانی از کتب متعدد وی نقل کرده است.
[۸] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۴، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۹] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۲۱، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۱۰] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۳۸، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.

در باب بعضی آرای اختصاصی او، مانند حرکت جوهری، نسبتاً بتفصیل، مطالبی از اسفار آورده است.
[۱۱] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۸۸، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.

وی از میرداماد نیز با تجلیل یاد کرده و بارها به نقل و نقد یا دفاع از آرای او پرداخته است، چنانکه حدود بیست صفحه از حاشیه خود را به توضیح نظریه میرداماد در باب حدوث دهری اختصاص داده است.
[۱۲] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۷۳، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۱۳] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۷۷، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۱۴] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۱۶۳ـ۱۸۰، با تصحیح و حاشیة قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.


پانی پتی شیعی مذهب نبوده ولی در حاشیه شمس البازغه گرایش‌های شیعی و دلبستگی او به اهل بیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم آشکار است.
[۱۵] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۲، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۱۶] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۷۵، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.

گاهی نیز، مانند ملاصدرا و شارحان او، از سخنان امامان شیعه علیهم‌السلام برای تأیید مبانی حکمی و فلسفی کمک گرفته است.
[۱۷] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۷۵، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
[۱۸] محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۱۳۹، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.


پانی پتی به احتمال قوی همان کسی است که برخی از علمای شیعه هند، منطق و فلسفه را در محضر او فراگرفته‌اند
[۱۹] مرتضی حسین صدرالافاضل،ص۶۵۳، مطلع الانوار: احوال دانشوران شیعه پاکستان و هند، ترجمه محمدهاشم، مشهد ۱۳۷۴ ش
و همان کسی است که در میان رجال سده سیزدهم، با عنوان «مولانا قلندربخش پانی پتی» حنفی، استاد فاضل و دانشمند مبرّز در علوم حکمی معرفی شده است و درباره وی گفته‌اند که نزد فضل حق خیرآبادی (متوفی ۱۲۷۸) دانش آموخته و مدتی در دهلی و مرادآباد به تدریس پرداخته است و انبوهی از دانشوران از محضر او استفاده کرده‌اند.
[۲۰] عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۷، ص۳۹۰، ج ۷، حیدرآباد دکن ۱۳۷۸/۱۹۵۹.

در برخی مآخذ از شخصی به نام «قلندر علی زبیری اموی» یاد شده
[۲۱] عبدالجبار رفاعی، معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت صلوات الله علیهم، ج۸، ص۱۲۲، تهران ۱۳۷۱ش.
و کتاب نورالعین فی مولد النبی و شهادة الحسنین (چاپ دهلی) به او نسبت داده شده است
[۲۲] عبدالجبار رفاعی، معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت صلوات الله علیهم، ج۸، ص۱۲۲، تهران ۱۳۷۱ش.
که به احتمال بسیار، وی قلندرعلی پانی پتی است.

(۱) محمود جونپوری، شمس البازغة، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
(۲) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج ۷، حیدرآباد دکن ۱۳۷۸/۱۹۵۹.
(۳) عبدالجبار رفاعی، معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت صلوات الله علیهم، تهران ۱۳۷۱ش.
(۴) مرتضی حسین صدرالافاضل، مطلع الانوار: احوال دانشوران شیعه پاکستان و هند، ترجمه محمدهاشم، مشهد ۱۳۷۴ ش.

۱. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۲۱، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۲. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۲۸، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۳. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۶۱، با تصحیح و حاشیة قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۴. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۷۴، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۵. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۸۲، با تصحیح و حاشیة قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۶. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۲۱۷، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۷. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۴۵، با تصحیح و حاشیة قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۸. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۴، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۹. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۲۱، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۱۰. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۳۸، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۱۱. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۸۸، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۱۲. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۷۳، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۱۳. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۷۷، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۱۴. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۱۶۳ـ۱۸۰، با تصحیح و حاشیة قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۱۵. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۲، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۱۶. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۷۵، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۱۷. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۷۵، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۱۸. ↑ محمود جونپوری، شمس البازغة، ج۱، ص۱۳۹، با تصحیح و حاشیه قلندرعلی پانی پتی، هند ۱۲۸۰.
۱۹. ↑ مرتضی حسین صدرالافاضل،ص۶۵۳، مطلع الانوار: احوال دانشوران شیعه پاکستان و هند، ترجمه محمدهاشم، مشهد ۱۳۷۴ ش
۲۰. ↑ عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۷، ص۳۹۰، ج ۷، حیدرآباد دکن ۱۳۷۸/۱۹۵۹.
۲۱. ↑ عبدالجبار رفاعی، معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت صلوات الله علیهم، ج۸، ص۱۲۲، تهران ۱۳۷۱ش.
۲۲. ↑ عبدالجبار رفاعی، معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت صلوات الله علیهم، ج۸، ص۱۲۲، تهران ۱۳۷۱ش.


دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «پانی پتی»، شماره۲۶۵۴.    




جعبه ابزار