• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قلبی بودن تقوا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



پرهیزگاری، خویشتن داری در برابر خواهش های نفسانی، پرهیز از موجبات خشم خداوند را تقوا گویند. تقوا امری معنوی و مرتبط با روح و نفس انسان است.



تعبیر تقوای قلوب در آیه ۳۲ حجّ :«فَاِنَّها مِن تَقوَی القُلوب» می رساند که تقوا امری معنوی و مرتبط با روح و نفس انسان است
[۲] مجمع البیان، ج۷، ص۱۳۳.
[۴] اطیب البیان، ج۹، ص۲۹۸.
و همچون اعمال نیست که متشکل از حرکات و سکنات و از نظر ظاهری، مشترک بین طاعت و معصیت باشد و همچنین از عناوینی نیست که بتوان آن را قطعاً از افعالی چون احسان ، طاعت و امثال این ها انتزاع کرد و به شکلی حتمی به تقوای عامل آن پی برد.
[۶] اطیب البیان، ج۹، ص۲۹۸.

آیه ۳ حجرات نیز می رساند که تقوا با قلب پیوند دارد:«اِنَّ الَّذینَ یَغُضّونَ اَصوتَهُم عِندَ رَسولِ اللّهِ اُولئِکَ الَّذینَ امتَحَنَ اللّهُ قُلوبَهُم لِلتَّقوی لَهُم مَغفِرَةٌ واَجرٌ عَظیم».


برپایه روایات معصومان(علیهم السلام) هم تقوا امری قلبی و نفسی است، چنان که به فرموده رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هر چیزی معدنی دارد و معدن تقوا قلوب عاقلان است
[۸] روضة الواعظین، ص۴.
یا این حدیث که تقوا ریشه ایمان است.


تقوا دارای حوزه های گوناگونی است و امور اعتقادی، اخلاقی و رفتاری را دربرمی گیرد، از این رو برخی به استناد نخستین آیات سوره بقره گفته اند که خداوند در آیات یاد شده اوصافی را برای متقیان ذکر می کند که هریک بیانگر شعبه ای از تقواست؛ از «یُؤمِنونَ بِالغَیب» تقوای اعتقادی و از «یُقیمونَ الصَّلوة» تقوای عبادی و از «مِمّا رَزَقنهُم یُنفِقون» تقوای مالی و غیر مالی (همچون مقام و موقعیت) مراد است.
[۱۱] تسنیم، ج۲، ص۱۷۵ - ۱۷۷.

شعبه ها و موارد تقوا در آیات فراوان نام برده شده اند و برخی از آن ها عبارت اند از توحید و پرستش خدا ، ایمان به کتاب های آسمانی، آیات و احکام الهی، پیامبران و تسلیم محض بودن در برابر ایشان عدالت در رفتار و گفتار ، امر به نماز اتمام حج و عمره ، دستور دادن به یادآوری خدا در ایام خاص حج ، اجتناب از صید خشکی در حال احرام ، پرهیز از ربا ، دوری از نجوا به قصد گناه و تجاوز ، لزوم وصیت ، ادای امانت ، پاس داشتن حق در نوشتن دیون و ادای شهادات ، پرهیختن از استهزا ، عیبجویی ، لقب زشت دادن، گمان بد ، تجسّس ، غیبت و بدگویی .


۱. حج/ سوره۲۲، آیه۳۲.    
۲. مجمع البیان، ج۷، ص۱۳۳.
۳. المیزان، ج۱۴، ص۳۷۴.    
۴. اطیب البیان، ج۹، ص۲۹۸.
۵. المیزان، ج۱۴، ص۳۷۴.    
۶. اطیب البیان، ج۹، ص۲۹۸.
۷. حجرات/ سوره۴۹، آیه۳.    
۸. روضة الواعظین، ص۴.
۹. تحف العقول، ص۲۱۷.    
۱۰. نمونه، ج۱، ص۸۱.    
۱۱. تسنیم، ج۲، ص۱۷۵ - ۱۷۷.
۱۲. اعراف/ سوره۷، آیه۶۵.    
۱۳. مؤمنون/ سوره۲۳،آیه۲۳.    
۱۴. مؤمنون/ سوره۲۳،آیه۳۲.    
۱۵. نحل/ سوره۱۶، آیه۲.    
۱۶. فتح/ سوره۴۸، آیه۲۶.    
۱۷. حشر/ سوره۵۹، آیه۷.    
۱۸. آل عمران/ سوره۳، آیه۵۰.    
۱۹. بقره/ سوره۲، آیه۴۱.    
۲۰. شعراء/ سوره۲۶، آیه۱۰۷ – ۱۰۸.    
۲۱. شعراء/ سوره۲۶، آیه۱۱۰.    
۲۲. شعراء/ سوره۲۶، آیه۱۲۶.    
۲۳. شعراء/ سوره۲۶، آیه۱۳۱ – ۱۳۲.    
۲۴. شعراء/ سوره۲۶، آیه۱۴۴.    
۲۵. شعراء/ سوره۲۶، آیه۱۵۰.    
۲۶. شعراء/ سوره۲۶، آیه۱۶۳.    
۲۷. شعراء/ سوره۲۶، آیه۱۷۹.    
۲۸. شعراء/ سوره۲۶، آیه۱۸۴.    
۲۹. حجرات/ سوره ۴۹، آیه۱.    
۳۰. نور/ سوره۲۴، آیه۵۲.    
۳۱. نساء/ سوره۴،آیه۹.    
۳۲. مائده/ سوره۵، آیه۸.    
۳۳. طه/ سوره۲۰، آیه۱۳۲.    
۳۴. بقره/ سوره۲، آیه۱۹۶.    
۳۵. بقره/ سوره۲، آیه۲۰۳.    
۳۶. مائده/ سوره۵، آیه۲.    
۳۷. مائده/ سوره۵، آیه۹۶.    
۳۸. بقره/ سوره۲، آیه۲۷۸.    
۳۹. آل عمران/ سوره۳، آیه۱۳۰.    
۴۰. سوره۵۸، آیه۹.    
۴۱. بقره/ سوره۲، آیه۸۰.    
۴۲. بقره/ سوره۲، آیه۲۸۳.    
۴۳. بقره/ سوره۲، آیه۲۸۲ - ۲۸۳.    
۴۴. مائده/ سوره۵، آیه۱۰۶ - ۱۰۸.    
۴۵. حجرات/ سوره ۴۹، آیه۱۱ – ۱۳.    



دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله تقوا.    




جعبه ابزار