قلب (بلاغت)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قلب، یکی از
انواع مجاز لغوی می‌باشد.
«
قلب» از
مجازهای لغوی و بر دو قسم است:
قلب اسناد :
فعل یا حکمی به چیزی
اسناد داده شود؛ در حالی که مقصود غیر آن است؛ مانند:
(وآتیناه من الکنوز ما ان مفاتحه لتنوء بالعصبة)؛ «و ما به او گنجینه‌هایی بخشیده بودیم که کلیدهای آن بر جوانان نیرومند هم سنگین می‌آمد».
در این
آیه ، ظاهرا «لتنوا» به «مفاتح» نسبت داده شده است؛ در حالی که مقصود،
اسناد «لتنوا» به «العصبة» است.
(لکل اجل کتاب)؛ «برای هر زمانی نوشته‌ای است»
؛ در حالی که معنای اصلی آن «لکل کتاب اجل» است؛ یعنی «برای هر نوشته‌ای زمانی است».
قلب عطف : یعنی جای
معطوف علیه و
معطوف عوض شود؛ مانند: (فالقه الیهم ثم تول عنهم فانظر ماذا یرجعون)؛ «
نامه را نزد آنان بیفکن، سپس از آنان روی برتاب و ببین چه پاسخی می‌دهند»
که در تقدیر چنین است: «فانظر ماذا یرجعون ثم تول عنهم». در این آیه «تول عنهم» که معطوف است، معطوف علیه قرار گرفته، و «فانظر ماذا یرجعون» که معطوف علیه است، به جای آن آمده است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «قلب (بلاغت)».
