• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قضیه ضروریه عام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


قضیه ضروریه عام، به‌معنای قضیه دالّ بر امتناع و استحاله انفکاک محمول (اعم از ایجابی و سلبی) از موضوع است.


ضرورت از مواد قضایا است و دو معنا دارد: معنای عام و معنای خاص. ضرورت به معنای عام عبارت است از امتناع و استحاله انفکاک محمول (اعم از ایجابی و سلبی) از موضوع؛ که اگر نسبت به ایجاب لحاظ شود (یعنی ضرورت وجود محمول برای موضوع)، "وجوب" گفته می‌شود که همان ضرورت به معنای خاص است، و اگر نسبت به سلب لحاظ شود (یعنی ضرورت سلب محمول از موضوع)، "امتناع" گفته می‌شود. پس وجوب و امتناع، در ضرورت به معنای عام (که شامل سلب و ایجاب است) مشترک‌اند.
[۱] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۳۱.    
[۲] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۰۱.
[۳] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۶۷.
[۴] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۵-۶۶.
[۵] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۱۲۰.

با توجه به دو کاربرد ضرورت، قضیه ضروریه هم دو معنای عام و خاص پیدا می‌کند. قضیه ضروریه در معنای عام، مقابل قضیه ممکنه قرار دارد و شامل قضیه ممتنعه و واجبه می‌شود. و قضیه ضروریه در معنای خاص، فقط شامل قضیه واجبه می‌گردد.
[۶] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۶۸.
[۷] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۶۲.    
[۸] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۵۹.
[۹] شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۲۷.
[۱۰] گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۱۱۶-۱۱۷.
[۱۱] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۱۰-۳۱۱.    


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات.
• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    

۱. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۳۱.    
۲. ↑ قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۰۱.
۳. ↑ مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۶۷.
۴. ↑ خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۵-۶۶.
۵. ↑ ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۱۲۰.
۶. ↑ ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۶۸.
۷. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۶۲.    
۸. ↑ تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۵۹.
۹. ↑ شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۲۷.
۱۰. ↑ گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۱۱۶-۱۱۷.
۱۱. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۱۰-۳۱۱.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قضیه ضروریه عام»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۲۰.    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی | قضایای ضروریه
جعبه ابزار