قصاص (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قصاص: (عَلَیْکُمُ الْقِصاصُ) «قصاص» از مادّه «
قَصّ»
(بر وزن سدّ) به معنای جستجو و پی‌گیری از آثار چیزی است و هر امری که پشت سر هم آید، عرب آن را «قصه» می‌گوید و از آنجا که «
قصاص» قتلی است که پشت سر قتل دیگری قرار می‌گیرد این واژه در مورد آن به کار رفته است.
(یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِصَاصُ فِی الْقَتْلَی الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ الْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ الاُنثَی بِالاُنثَی فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ اَخِیهِ شَیْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَدَاء اِلَیْهِ بِاِحْسَانٍ ذَلِکَ تَخْفِیفٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَ رَحْمَةٌ فَمَنِ اعْتَدَی بَعْدَ ذَلِکَ فَلَهُ عَذَابٌ اَلِیمٌ) (ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! حکم
قصاص در مورد کشتگان، بر شما مقرر شده است: آزاد در برابر آزاد و
برده در برابر برده و زن در برابر زن. پس اگر کسی از سوی برادر دینی خود، چیزی به او بخشیده شود و حکم
قصاص تبدیل به خون‌بها گردد، ولیّ مقتول باید از راه پسندیده پیروی کند و شرایط پرداخت کننده را در نظر بگیرد و او نیز به نیکی
دیه را به ولیّ مقتول بپردازد و مسامحه نکند؛ این تخفیف و رحمتی است از ناحیه پروردگار شما و کسی که بعد از آن تجاوز کند عذاب دردناکی خواهد داشت.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه (
قصاص) مصدر از (قاص یقاص) است و این کلمه از (قص اثره، جا پای او را تعقیب کرد) می‌باشد، (
قصاص - داستان‌سرا) را هم به همین مناسبت
قصاص می‌گویند که آثار و حکایات گذشتگان را حکایت می‌کند، کانه اثر گذشتگان را دنبال می‌نماید، پس اگر
قصاص را
قصاص نامیده‌اند برای این است که جانی را در جنایتش تعقیب می‌کنند و عین آن
جنایت که او وارد آورده بر او وارد می‌آورند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قصاص»، ص۴۴۰-۴۴۱.
