قسیم بن ابراهیم بزرجمهر قاینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابومنصور قسیم بن ابراهیم، ملقب به بزرجمهر، از شاعران و امیران عهد
سبکتکین،
محمود و
مسعود غزنوی است.
بُزُرْجْمِهْرِ قاینی، ابومنصور قسیم بن ابراهیم، ملقب به بزرجمهر، از شاعران و امیران عهد
سبکتکین،
محمود و
مسعود غزنوی. از تاریخ تولد و وفات او اطلاع دقیقی در دست نیست.
نامش را امیر ابوذرجمهر یا بزرجمهر هم گفته
و او را با وصفهایی چون : «
شاعر مفلق و مبدع باللسانین» ستوده‌اند.
ظاهراً بزرجمهر از
خاندان منصوریه بود که در آن زمان خاندانی معروف در قاین بودند.
شمس قیس رازی در شمار عروضیان عجم، از شخصی به نام بزرجمهر قسیمی یاد کرده که همین بزرجمهر قسیم بن ابراهیم است.
شاید چون نامش قسیم است، قسیمی
تخلص او بوده باشد، یا این‌که در آن روزگار چنین گفته می‌شده است.
بزرجمهر به دو زبان
فارسی و
عربی شعر سروده،
اما دیوانی از او باقی نمانده، و فقط نمونه‌ای از اشعار فارسی او در
تذکره‌ها موجود است.
وی از
فلسفه و
حکمت و
طب و
ریاضیات و دیگر فنون معمول آگاهی داشته یا دست کم بی اطلاع نبوده است، و شاید اطلاق لقب بزرجمهر نیز مؤید همین موضوع باشد.
کتابها و رساله‌هایی در
حکمت و
تعبیرخواب، که هم اکنون موجود است و از بزرجمهر، حکیم عصر ساسانیان، دانسته شده، احتمالاً از بزرجمهر قاینی است.
بر دامنه کوهی مشرف به قاین،
مقبره و بقعه‌ای معروف به ابوذری قرار دارد که ظاهراً
مدفن بوذرجمهر (ابوذرجمهر) است و به جهت
تخفیف به ابوذری
شهرت یافته است.
براساس مفاد
وقفنامه آن، در گذشته جمعی از مردم که به طایفه اباذری شهرت داشته‌اند در آن‌جا ساکن بوده‌اند.
برخی این مزار را به اباذر،
صحابی پیامبر صلی اللّه علیه وآله وسلّم، نسبت می‌دهند که بسیار بعید به نظر می‌رسد؛ اما ممکن است مقبره ابوذر بوزجانی قهستانی، عارف
قرن چهارم، باشد.
این بقعه دارای گنبدی کاشیکاری، و رواقها و اتاقهایی برای سکونت سیاحان و زایران است.
(۱) آنسیکلوپدیا ساوِتیِ تاجیک، ج ۱، دوشنبه ۱۹۷۸، ص ۵۳۵ (به خط سیریلی).
(۲) محمدحسین آیتی، بهارستان: در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان، مشهد ۱۳۷۱ ش.
(۳) تقی الدین بلیانی، عرفات العاشقین، نسخة عکسی از نسخة خطی موجود در کتابخانة ملک، ش ۵۳۲۴.
(۴) عبدالملک بن محمد ثعالبی، یتیمة الدهر، چاپ مفید محمد قمیحه، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۵) محسن سعیدزاده، بزرگان قائن، ج ۱، قم ۱۳۶۹ ش.
(۶) ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، ج ۱، تهران ۱۳۶۳ ش.
(۷) محمدبن محمد عوفی،
تذکرة لباب الالباب، چاپ محمد عباسی، تهران ۱۳۶۱ ش.
(۸) رضاقلی بن محمدهادی هدایت، مجمع الفصحا، چاپ مظاهر مصفّا، تهران ۱۳۳۶ـ۱۳۴۰ ش.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بُزُرْجْمِهْرِ قاینی»، شماره۱۲۷۵.
