قساوت (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قساوت قلب به معنای خشکی و سختی
دل است، به گونه‌ای که از وعیدهای الهی و کیفر و
عذاب اخروی نهراسد و از پندها و نصیحت‌ها اثر نپذیرد و از قبول حق سر باز زند.
مقابل آن،
رقت و نرمی
قلب قرار دارد.
از آن به مناسبت در باب‌هایی نظیر
طهارت،
جهاد و
حج سخن گفته‌اند.
عنوان قساوت
قلب را به صورت مختصر از منابع اسلامی مورد بررسی قرار می‌دهیم.
در
آیات و
روایات متعددی از قساوت
قلب نکوهش شدید شده است.
خداوند در مذمت سنگدلی
بنی‌اسرائیل می‌فرماید:
«ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُمْ مِنْ بَعْدِ ذٰلِکَ فَهِیَ کَالْحِجٰارَةِ اَوْ اَشَدُّ قَسْوَةً؛
سپس دلهایتان بعد از آن سخت شد، همانند سنگ یا از آن سخت‌تر».
در روایات، قساوت
قلب از خصلت‌های انسان
شقی و سبب دوری از خدا و از لشکریان
جهل شمرده شده است،
چنان‌که خشکی اشک، نشانۀ قساوت
قلب، و فزونی
گناه منشا آن بیان شده است.
قساوت
قلب به معنای ایجاد عوامل پیدایی آن، از قبیل ارتکاب محرّمات و گناهان بویژه گوش دادن
غنا و نوشیدن
خون و
شراب حرام است،
چنان‌که ایجاد عواملی که ارتکاب آنها کراهت دارد،
مکروه است، مانند پرخوری،
پرگویی،
چهل روز پیاپی
گوشت خوردن،
شغل قرار دادن برخی کارها، از قبیل سر بریدن حیوانات.
در روایات از اموری به عنوان عوامل
رقّت قلب و نرم شدن دل یاد شده است، مانند نوازش کردن
یتیم،
خوردن
عدس،
حضور در قبرستان و‌اندیشه در
مرگ و
قیامت و رفتن به
حج.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۵۷۲.
