قرین (لغات‌قرآن)

(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان: )

• مفسران گفتگو بسیار دارند، ولی غالبا پذیرفته‌اند که منظور فرشته‌ای است که در دنیا همراه انسان و مامور ضبط اعمال اوست و در دادگاه عدل الهی گواهی می‌دهد. آیات گذشته که می‌گفت: هرکس وارد عرصه محشر می‌شود با او «سائق» و «شهیدی» است، نیز گواه بر این معنی است، به علاوه لحن خود آیه بعد نیز تناسب با همین معنی دارد.
• ولی بعضی گفته‌اند که منظور از «قرین» در اینجا «شیطان» است، چرا که در بسیاری از آیات قرآن این کلمه به شیطانی که همنشین مجرمان است اطلاق شده، بنابراین تفسیر، معنی آیه چنین می‌شود: «شیطان همنشین او می‌گوید: من این مجرم را آماده جهنّم کرده‌ام و نهایت کوششی را که در توان داشتم در این راه به کار برده‌ام.» امّا این معنی نه تنها متناسب با آیات گذشته و آیه‌ای که بلا فاصله بعد از این آیه می‌آید نیست، بلکه با تبرئه کردن شیطان خودش را از گناه اغوای انسان‌ها که در چند آیه بعد می‌آید سازگار نمی‌باشد، چرا که طبق این تفسیر شیطان اعتراف به مسئولیت خویش در اغوای مجرمان می‌کند، در حالی که در آیات آینده می‌خوانیم: (قالَ قَرینُهُ رَبَّنا ما اَطْغَیْتُهُ وَ لٰکِنْفِی ضَلالٍ بَعیدٍ.) «قرین او می‌گوید: پروردگارا، من او را به طغیان و‌انداشتم، ولی او خود در گمراهی دور و درازی بود.» و کاملاً با آن تضاد دارد.
• تفسیر سومی نیز در اینجا گفته شده که از همه بعیدتر به نظر می‌رسد و هیچ قرینه‌ای برآن گواهی نمی‌دهد و آن این که منظور از «قرین» دوستان و هم‌نشین‌هایی از بشر است.