قدمت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قدمت به معنای قدیمی بودن و کهنگی است.
از آن به مناسبت در باب‌هایی چون
طهارت،
صلات،
خمس،
حج،
نذر و
احیاء موات سخن گفته‌اند.
قدمت در باب‌های مختلف فقه دارای حکمی است که در کتب فقهی به آن پرداخته شده است.
دفن
میّت در
قبر میّتی دیگر در صورت کهنه و قدیمی شدن آن و از بین رفتن میّت نخست، جایز است، به شرط آنکه زمین مباح و یا
وقف عام باشد.
تجدید و بازسازی قبر فرسوده و قدیمی، جز قبور
انبیا و
اوصیا (علیهم‌السّلام) و صالحان،
مکروه است.
مسافر در اماکن چهارگانه (
مکه،
مدینه،
کوفه و
کربلا) می‌تواند
نماز را تمام بخواند. در محدوده مجاز برای تمام خواندن نماز در این چهار مکان اختلاف است. یکی از اقوال، مکه و مدینه قدیم است.
چنانچه شخصی در
زمین موات، در منطقه سکونت مسلمانان گنجی بیابد، در صورتی که سکه قدیمی قبل از
اسلام باشد، بعد از اخراج خمس آن، می‌تواند آن را تملّک کند.
هرگاه شخصی در زمینی که از دیگری خریده یا
اجاره کرده است، گنجی بیابد و از نظر
شرع متعلق به مسلمان یا ذمی‌ای نباشد، در صورتی که قدمت آن در حدی باشد که امکان وجود وارثی برای آن نباشد، برخی گفته‌اند: حکم
گنج بر آن جاری می‌شود و یابنده پس از اخراج خمس آن می‌تواند در باقی تصرف کند.
محل
احرام حج شهر مکه است.
در اینکه مقصود از مکه، بخش قدیمی آن (مکۀ زمان
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)) می‌باشد یا بخش‌های توسعه یافته را هم دربرمی‌گیرد، اختلاف است. برخی گفته‌اند:
احتیاط واجب آن است که احرام حج در بخش قدیمی مکه بسته شود.
کسی که برای
عمره تمتّع محرم شده، هنگام مشاهده خانه‌های مکه واجب است
تلبیه را قطع کند. در اینکه مراد از خانه‌های مکه، خانه‌های مکه قدیم است یا خانه‌های جدید را هم شامل می‌شود، اختلاف است.
چنانچه کسی نذر کند بردۀ قدیمی خود را آزاد کند، به
قول مشهور باید برده‌ای را آزاد کند که از زمان تملک او نزد نذر کننده دست‌کم شش ماه گذشته باشد.
همچنین است اگر به آزاد کردن بردۀ قدیمی
وصیّت نماید.
برخی، حکم یاد شده را در موارد مشابه، همچون نذر،
صدقه دادن به مال قدیمی و ابراء ذمّۀ بدهکار قدیمی نیز جاری دانسته‌اند.
البته حکم فوق در صورتی است که قرینه‌ای بر خلاف آن وجود نداشته باشد.
آباد کردن سرزمین‌های قدیمی و ویران که مالکی ندارد، جایز است و احیا کننده مالک آنها می‌شود.
در کلمات فقها «قدیمان» یا «اقدَمَین» بر دو فقیه معروف از قدما؛ یعنی حسن
بن علی یا
عیسی بن عقیل عمانی (زنده در
۳۲۹ ه. ق) و
محمد بن احمد بن جنید اسکافی (م
۳۸۱ ه. ق) اطلاق می‌شود چنان‌که قدما در کلمات فقهای متاخر بر فقیهان قبل از
محقق حلی (م
۶۷۶ ه. ق) اطلاق می‌گردد.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۵۰۸.
