قدر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از عناوین و موضوعات مطرح شده در
آیات قرآن، «قَدَر» است.
قَدَر در لغت به معناى بيان كميّت شى‌ء
، مقدار و اندازه چيزى به حسب وزن يا به حسب زمان و مكان، اندازه نمودن، فرمان دادن، حكم كردن، محدود ساختن حوادث و اشياء به علل مادى و شرايط زمانى و مكانى
آمده است. قَدَر در اصطلاح، اندازه اشياء و تعيين حدود وجودى آنها است؛
به بيان ديگر، تقدير امرى از ناحيه خداوند، قرار دادن آن به اندازه و مقدارى است كه حكمت اقتضا مى‌كند.
در اين عنوان آیاتی معرفی می‌شوند که در آنها از واژه‌هاى «اجل»، «كتب»، مشتقّات «قدر» و بعضى آيات استفاده شده است.
امام خمینی طبق مبانی عرفانی و با نگاه هستی‌شناختی به حقیقت قدر پرداخته و برای تبیین آن از گونه‌های ظهور حق‌تعالی مدد گرفته است به این نحو که معتقد است حق‌تعالی هر آنچه را که در نظام هستی جلوه دارد به سه گونه ظهور می‌بخشد، ظهور اجمالی، ظهور تفصیلی علمی و ظهور تفصیلی عینی، به ظهور اجمالی قضا و به ظهور تفصیلی قدر گویند که به دو قسم است. قضا، ظهور اجمالی تمام تعینات کثیره و احکام مفصل در نظام هستی پیش از تفصیل به گونه‌اندماجی در ذات اطلاقی و
غیب هویت مستهلک بوده و تقرر اطلاقی دارند و جهت یلی الربّی است؛ اما از جهت یلی الخلقی بروز و ظهور دارند.
اما قدر علمی: آنگاه که حق‌تعالی از مقام تعین اول به مقام
تعین ثانی تنزل ظهوری نمود این ظهور تفصیلی علمی و استحضار آن احکام‌اندماجی به صورت مفصل را قدر علمی گویند. بنابر نظر امام خمینی قدر علمی همان حضرت
اعیان ثابته است که استعداد و قابلیت‌های اشیاء در آن به واسطه تجلی فیض اقدس ظهور می‌یابند.
اما قدر عینی: آنگاه که حق‌تعالی با ظهور خلقی، تعینات مفصل علمی در تعین ثانی را بنا به اقتضای آن تعینات و به حسب استعداد ذاتی آنها در مراتب خلقی به مرحله ظهور رساند و با این اظهار، آن تعینات را به ساحت ظهور تفصیلی عینی می‌رساند، به این ظهور تفصیلی خارجی، قدر عینی گویند.
مقام تفصیل قدر مقام انشراح و وضوح است و مقام اجمال مقام ابهام و اخفاء؛
آثار قدر (قرآن)،
ایمان به قدر (قرآن)،
تغییر قدر (قرآن)،
رضا به قدر (قرآن)،
شب قدر (قرآن)،
فراگیری قدر (قرآن)،
فلسفه قدر (قرآن)،
مقدرات (قرآن).
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۲، ص۴۵۷، برگرفته از مقاله «قدر». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
