• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قاعده تحقق المِلک بِنَفسِ العَقد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: ملکیت، عقد.


قاعدۀ تحقق المِلک بِنَفسِ العَقد از قواعد فقهی به معنای اینکه دو طرف معامله به مجرد عقد، مالک عوض می‌شوند.
به آن در باب تجارت استناد کرده‌اند.
[۱] حسینی عاملی، سیدمحمدجواد، مفتاح الکرامة، ج۱۰، ص۱۰۲۳.
[۲] مامقانی، عبدالله، نهایة المقال، ص۹۵.    
[۳] مامقانی، عبدالله، نهایة المقال، ص۲۲۶.    
[۴] بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۱۹، ص۷۷.    



در عقود تملیکی همچون بیع، اجاره و صلح به مجرد تحقق عقد که با گفتن ایجاب از یک طرف و قبول از طرف دیگر محقق می‌شود، تملیک تحقق می‌یابد و هر یک از دو طرف مالک عوض می‌شود.
به عنوان مثال، در بیع، فروشنده با تحقق عقد، مالک ثمن و خریدار مالک کالا می‌شود، و بنابر قول مشهور، نیازی به سپری شدن مدت خیار نیست.
قول مقابل مشهور، حصول ملکیت پس از انقضای مدت خیار است.
[۵] حسینی عاملی، سیدمحمدجواد، مفتاح الکرامة، ج۱۰، ص۱۰۱۸-۱۰۱۹.
[۶] بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۱۹، ص۷۷.    
[۷] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۳، ص۷۸-۷۹.    

از آثار قاعدۀ تحقق ملکیت به نفس عقد این است که زیادتی پدید آمده در کالا در زمان خیار، مانند شیر و بچه حیوان مورد معامله، از آنِ خریدار خواهد بود، هرچند معامله فسخ شود. همچنین اِعمال حق شفعه از سوی دارندۀ آن، پس از انعقاد عقد بدون اشکال است.
[۸] بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۱۹، ص۷۳.    
[۹] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۳، ص۸۲.    


از قاعدۀ یاد شده، موردی به دلیل خاص استثنا شده است و آن جایی است که کالا قبل از تحویل به خریدار تلف گردد؛ در این صورت، خسارت متوجه خریدار نمی‌شود، بلکه از جیب فروشنده رفته است و معامله باطل می‌شود و فروشنده باید بهای دریافتی از خریدار را به او باز گرداند.
[۱۰] بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۱۹، ص۷۵.    
[۱۱] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۳، ص۸۳.    


مستند قاعده، عمومات ادلۀ حلّیت مال به سبب بیع و جواز اکل مال حاصل از تجارت مورد رضایت طرفین و غیر آن از ادله‌ای است که در این معنا (علت تامه بودن عقد برای جواز تصرف که از لوازم ملکیت است) ظهور دارند.
[۱۲] انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، ج۶، ص۱۶۴-۱۶۶.    
[۱۳] انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، ج۶، ص۱۷۰.    

تعریف فقها از بیع به نقل یا انتقال ملک یا به ایجاب و قبولِ ناقل ملک و اتفاق آنان بر اینکه بیع از اسباب تملیک است و شهرت این قول نزد فقها از مؤیّدات این قاعده است.
[۱۴] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۳، ص۷۸-۸۰.    
[۱۵] انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، ج۶، ص۱۶۴-۱۶۶.    


۱. ↑ حسینی عاملی، سیدمحمدجواد، مفتاح الکرامة، ج۱۰، ص۱۰۲۳.
۲. ↑ مامقانی، عبدالله، نهایة المقال، ص۹۵.    
۳. ↑ مامقانی، عبدالله، نهایة المقال، ص۲۲۶.    
۴. ↑ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۱۹، ص۷۷.    
۵. ↑ حسینی عاملی، سیدمحمدجواد، مفتاح الکرامة، ج۱۰، ص۱۰۱۸-۱۰۱۹.
۶. ↑ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۱۹، ص۷۷.    
۷. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۳، ص۷۸-۷۹.    
۸. ↑ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۱۹، ص۷۳.    
۹. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۳، ص۸۲.    
۱۰. ↑ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة، ج۱۹، ص۷۵.    
۱۱. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۳، ص۸۳.    
۱۲. ↑ انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، ج۶، ص۱۶۴-۱۶۶.    
۱۳. ↑ انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، ج۶، ص۱۷۰.    
۱۴. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲۳، ص۷۸-۸۰.    
۱۵. ↑ انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، ج۶، ص۱۶۴-۱۶۶.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۱۴۹.    


رده‌های این صفحه : قواعد فقهی | ملکیت
جعبه ابزار