• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قاعده عَدَمُ الدَّلیل دَلیلُ العَدَم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: قاعده عَدَمُ الدَّلیل دَلیلُ العَدَم
مقالات مرتبط: قاعده عدم الدلیل دلیل العدم (مقاله‌دوم)، دلیل.


قاعدۀ عَدَمُ الدَّلیل دَلیلُ العَدَم از قواعد اصولی به معنای نبود دلیل شرعی بر حکمی، دلیل بر عدم آن حکم در شرع مقدس است.


از قواعد معروف و مشهور اصولی که در همۀ ابواب فقه کاربرد دارد، قاعدۀ عدم الدلیل دلیل العدم است.
مقصود از این قاعده آن است که مجتهد پس از فحص و جست و جوی تام از دلیل شرعی بر حکمی، چون وجوب نماز جمعه در زمان غیبت، چنانچه به دلیلی معتبر که بر آن دلالت کند دست نیافت، عقل حکم می‌کند که شارع نماز جمعه را در عصر غیبت واجب نکرده است. بنابراین، نبود دلیل شرعی بر حکمی، دلیل بر عدم آن حکم در شرع مقدس است.
قاعدۀ یاد شده، هم در احکام تکلیفی، مانند وجوب و حرمت کاربرد دارد و هم در احکام وضعی، مانند جزئیت و شرطیت، اما در موضوعات به کار نمی‌رود.
[۱] تبریزی، موسی، اوثق الوسائل، ص۳.    
[۲] آشتیانی، محمدحسن، بحر الفوائد، ج۲، ص۱۶۲.    
[۳] انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، ج۲، ص۳۳۳.    
[۴] اصفهانی، محمدحسین، الفصول الغرویة، ص۳۵۱.    
[۵] مغنیه، محمدجواد، فقه الامام جعفر الصادق علیه السلام، ج۳، ص۱۵.


آیا قاعدۀ یاد شده از اصول به شمار می‌رود یا امارات‌؟ برخی آن را از امارات بر شمرده‌اند
[۶] آشتیانی، محمدحسن، کتاب القضاء، ص۷۹.    
ظاهر کلام برخی، اصل بودن آن است.
[۷] تبریزی، موسی، اوثق الوسائل، ص۳.    
[۸] آشتیانی، محمدحسن، بحر الفوائد، ج۱، ص۳.    


قاعدۀ عدم الدلیل، هرچند از قواعد مشهور است و برخی آن را از مسلّمات و مورد قبول همه بر شمرده‌اند.
[۹] بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره، ج۳، ص۳۹.    
[۱۰] انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، ج۲، ص۳۳۳.    

لیکن برخی گفته‌اند: اگر قاعدۀ یاد شده به یکی از چهار اصل معروف، یعنی برائت، استصحاب، احتیاط و تخییر منتهی نشود، دلیلی بر حجّیت آن نیست.
[۱۱] تبریزی، موسی، اوثق الوسائل، ص۳۲۳.    
[۱۲] شهیدی تبریزی، فتاح، هدایة الطالب، ج۲، ص۳۲۴.    


۱. ↑ تبریزی، موسی، اوثق الوسائل، ص۳.    
۲. ↑ آشتیانی، محمدحسن، بحر الفوائد، ج۲، ص۱۶۲.    
۳. ↑ انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، ج۲، ص۳۳۳.    
۴. ↑ اصفهانی، محمدحسین، الفصول الغرویة، ص۳۵۱.    
۵. ↑ مغنیه، محمدجواد، فقه الامام جعفر الصادق علیه السلام، ج۳، ص۱۵.
۶. ↑ آشتیانی، محمدحسن، کتاب القضاء، ص۷۹.    
۷. ↑ تبریزی، موسی، اوثق الوسائل، ص۳.    
۸. ↑ آشتیانی، محمدحسن، بحر الفوائد، ج۱، ص۳.    
۹. ↑ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره، ج۳، ص۳۹.    
۱۰. ↑ انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، ج۲، ص۳۳۳.    
۱۱. ↑ تبریزی، موسی، اوثق الوسائل، ص۳۲۳.    
۱۲. ↑ شهیدی تبریزی، فتاح، هدایة الطالب، ج۲، ص۳۲۴.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۲۷۷.    


رده‌های این صفحه : قواعد اصولی | قواعد کاربردی در فقه
جعبه ابزار