فٰارَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فٰارَ:(وَ فارَ التَّنّورُ قُلْنا احْمِلْ) «فٰارَ» از مادّه
فَوْر (به فتح فاء و سکون واو) به معنای
جوشیدن و غليان است.
آیه مورد بحث فرازى از سرگذشت
نوح (علیه‌السلام) و قومش و چگونگى نزول
عذاب را بر اين
قوم ستم‌گر به
طرز گويايى بيان مى‌كند و مى‌گويد:
(اين
وضع همچنان ادامه داشت) تا فرمان ما رسيد و
تنور جوشيدن گرفت (و نشانه عذاب آشكار گشت
(وَ فٰارَ التَّنّورُ).
در اين آيه به
طوفان زمان نوح
اشاره شده و بعضى گفته‌اند جوشيدن آب از درون
تنور يک نشانه الهى بوده است تا نوح متوجه جريان شود و خود و يارانش با وسايل و اسباب لازم بر كشتى سوار شوند.
به موردی از کاربرد «فٰارَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(حَتَّى إِذا جاء أَمْرُنا وَ فارَ التَّنّورُ قُلْنا احْمِلْ فيها مِن كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلاّ مَن سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ وَ مَنْ آمَنَ وَ ما آمَنَ مَعَهُ إِلاّ قَليلٌ) «اين
وضع همچنان ادامه يافت تا آن زمان كه فرمان ما فرارسيد، و
تنور جوشيدن گرفت؛ به نوح گفتيم: از هر يک از انواع حيوانات، يک جفت
نر و
ماده در آن
کشتی حمل كن. همچنين خاندانت را بر آن سوار كن مگر آن‌ها كه قبلًا
وعده هلاک آنان داده شده (همسر و يكى از فرزندانت)؛- و همچنين مؤمنان را.»- امّا جز عده كمى همراه او ايمان نياوردند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(حَتَّى إِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنّورُ) وقتى گفته مى‌شود فار القدر يفور فورا و فورانا معنايش اين است كه ديگ به جوش آمد و فوران كرد، يعنى به شدت جوشيد.
و وقتى گفته مى‌شود: فار النار معنايش اين است كه
آتش مشتعل شد و شعله‌اش بالا رفت، و كلمه
تنور از لغات مشترک
فارسی و
عربی است، احتمال هم دارد كه در اصل فارسى بوده و در
عرب مورد استعمال قرار گرفته باشد و به معناى محلى است كه خمير را براى پخته شدن به آن مى‌چسبانند.
و فوران
تنور به معناى جوشيدن
آب از داخل
تنور و سرازير شدن از
تنور است، در روايات نيز آمده كه در ماجراى طوفان نوح اولين نقطه‌اى كه آب از آن فوران كرد يک
تنور بود و بنا بر اين
روایت، الف و لامى كه در آيه شريفه بر سر كلمه
تنور آمده الف و لام عهد خواهد بود يعنى آن
تنور معهود، در خطاب، فوران كرد. احتمال هم دارد فوران
تنور به معناى جوشيدن
تنور نانوايى نباشد بلكه
کنایه باشد از شدت
غضب خداى تعالى كه در اين صورت نظير عبارت حمى الوطيس خواهد بود، كه وقتى در مورد
جنگ استعمال مى‌شود اين معنا را مى‌دهد كه
تنور جنگ گرم شد و آتش جنگ شعله‌ور گرديد، پس اين‌كه فرمود:
(حَتَّى إِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنّورُ) معنايش اين است كه وضع نوح و قومش به همان منوال ادامه داشت، تا آن‌كه
امر ما آمد، يعنى امر ربوبى تحقق يافته و متعلق به آنان گرديد و آب از
تنور جوشيد، و يا غضب الهى شدت گرفت كه در آن هنگام ما به نوح چنين و چنان گفتيم.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «فار»، ج۳، ص ۵۰۹.
