فَجْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَجْر (به فتح فاء و سکون جیم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای شكافتن است.
موارد متعددی از این واژه و مشتقات آن در «
نهج البلاغه» آمده است.
فَجْر به معنای شكافتن است.
«
فجر القناة: شقّه». از آن‌جا که
صبح ظلمت
شب را میشکافد، به آن
فجر می‌گویند.
همچنین
گناه را
فجور می‌نامند، چرا که پرده
دیانت را میشکافد و آن را از بین می‌برد.
فاجر به کسی گفته می‌شود که مرتکب گناه شده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
حضرت علی (علیه‌السلام) در خطبه‌ای در مورد
معاویه می فرمایند:
«وَ اللهِ ما مُعاوِيَةُ بِأَدْهَى مِنّي، وَ لكِنَّهُ يَغْدِرُ وَ يَفْجُرُ، وَ لَوْلا كَراهِيَةُ الْغَدْرِ لَكُنْتُ مِنْ أَدْهَى النّاسِ، وَ لَكِنْ كُلُّ غَدْرَة فَجْرَةٌ، وَ كُلُّ فَجْرَة كَفْرَةٌ.» «ولى معاويه
حیله و
گناه مى‌كند. هر غدّار
فاجر است و هر
فاجر کافر است.»
غدره (بر وزن همزه) كثير الغدر و
فجره به همان
وزن به معنى كثير
الفجور است.
در خطبه ای که در مورد
اهل بیت (علیهم‌السلام) است می‌فرماید:
«بِنا اهْتَدَيْتُمْ في الظَّلْماءِ، وَ تَسَنَّمْتُمُ العلْياءَ، و بِنا انْفَجَرْتُم عَنِ السِّرارِ.» «به
وسیله ما اهل بيت از ظلمت
شرک و كفر
هدایت يافتيد و به درجه عالى
ایمان و
شرافت رسیدید و بالا رفتيد و به وسيله ما از ظلمت آخر شب داخل صبح شديد.» در نسخه ديگر «انفجرتم» آمده، آن نيز به همين معنى است.
مرحوم
رضی در مورد این
خطبه می فرماید: اين خطبه از افصح كلمات آن حضرت است. «
افجر الرجل» يعنى داخل
فجر و صبح شد.
از این ماده چندین مورد در «نهج‌البلاغه» آمده است.
•
بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «فجر»، ج۲، ص۸۰۳.
