فقر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَقْر (به فتح فاء و سکون قاف) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
حاجت است.
موارد زيادى از این واژه و مشتقاتش در «
نهج البلاغه» آمده است.
فَقْر حاجت و
فَقير حاجتمند است. احتياج را از آن
فقر گفته‌اند كه آن به‌منزله شكسته شدن ستون
فقرات (
فِقار ظَهر) است، در تعذّر رسيدن به مراد.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امیرالمومنین (علیه‌السلام) در مورد
فقر چنین میفرمایند:
«الْفَقْرُ الْمَوْتُ الاَْكْبَرُ» «
فقر و تنگدستى بزرگترين
مرگ است»
(شرح‌های خطبه:
)
و نيز فرمايند:
«لاَ غِنَی کَالْعَقْلِ وَ لاَ فَقْرَ کَالْجَهْلِ» «هيچ «ثروتى» چون «
عقل» و هيچ «
فقرى» چون «جهل» نخواهد بود ...»
(شرح‌های خطبه:
)
در جایی در مورد پویندگان مسیر
اهل بیت (علیهم‌السلام) چنین میفرمایند:
«مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ فَلْيَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً» «هر كس ما اهل بیت (علیهم‌السلام) را دوست دارد بايد براى پوشيدن لباس
فقر آماده شود.»
(شرح‌های خطبه:
)
در جایی خطاب به
محمد بن حنفیه فرموده است:
«يَا بُنَيَّ، إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكَ الْفَقْرَ، فَاسْتَعِذْ بِاللهِ مِنْه، فَإِنَّ الْفَقْرَ مَنْقَصَةٌ لِلدَّينِ، مَدْهَشَةٌ لِلْعَقْلِ، دَاعِيَةٌ لِلْمَقْت» «پسر عزيزم بر تو از
فقر مى‌ترسم، از
فقر به خدا پناه ببر، كه
فقر سبب نقصان در
دین است (كه باعث مى‌شود انسان به
گناه و
خیانت افتد) خرد را متحير مى‌كند، و سبب دشمن داشتن اشخاص است»
(شرح‌های خطبه:
)
در مورد روزگار و
دنیا به مردم میفرمایند:
«هَلْ تُبْصِرُ إِلاَّ فَقِيراً يُكَابِدُ فَقْراً، أَوْ غَنِيّاً بَدَّلَ نِعْمَةَ اللهِ كُفْراً» «آيا مى‌بينى جز
فقيري كه با
فقر دست به گريبان است و مشقت آنرا تحمل مى‌كند و يا دولتمندى كه
نعمت خدا را
کفران مى‌كند»
(شرح‌های خطبه:
)
از این ماده چندین مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فقر »، ج۲، ص۸۲۴.
