• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فضل بن عتبه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


فضل بن عتبة بن ابی لهب (نیمه دوم قرن اول هجری)، یکی از شاعران و ستایش‌گران اهل بیت (علیهم‌السّلام) که ابن شهرآشوب او را در ردیف صحابه و تابعین شمرده است.


فضل بن عتبه بن ابی لهب، یکی از شاعران و ستایش گران اهل بیت (علیهم‌السّلام) که ابن شهرآشوب او را در ردیف صحابه و تابعین شمرده است.
[۱] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۵۰.    
وی معاصر فرزدق (م ۱۱۰ق) و احوص (م حدود ۹۵ق) بوده است.
[۲] شیخ مفید، اقسام الموالی، ص۲۹.    


محتوای اشعار فضل بیشتر در مدح علی (علیه‌السّلام) و ایمان و فضیلت آن حضرت نسبت به دیگران بوده است. در موردی وقتی ولید بن عقبه، حاکم مدینه در سال ۶۱ق
[۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۴، ص۴۲۵-۴۲۶.    
درباره عثمان مرثیه‌سرایی و به امیرمؤمنان علی (علیه‌السّلام) جسارت نمود، فضل ابیاتی در آنجا قرائت کرد.
[۴] علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۸، ص۲۷۵.    
مورد دیگر، اقدام شجاعانه وی در پاسخ‌گویی به تهدید ولید بود. وقتی عایشه، طلحه، زبیر و پسرش عبدالله تصمیم قطعی بر علیه امام (علیه‌السّلام) گرفتند، ولید اشعاری در تهدید بنی‌هاشم نوشت و فضل نیز جواب پرعتابی به او ارسال نمود.
[۵] علامه امینی، الغدیر، ج۸، ص۲۸۸.    


در برخی منابع، اشعار فضل را با فضل بن عباس بن عتبه و فضل بن عباس بن عبدالمطلب اشتباه گرفته‌اند، چرا که عباس بن عتبه در روز وفات رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کودک بود و خیلی بعید است که پسرش تا زمان کشته شدن عثمان به حدی برسد که جواب ولید را بگوید. فضل بن عباس بن عبدالمطلب نیز در سال هجدهم وفات یافت.
[۶] شوشتری، سید نورالله، مجالس المؤمنین، ج۱، ص۱۹۷.
دیوان شعر تنها اثر مانده از اوست.
[۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۹، ص۱۴۸.    
[۸] الامام علی (علیه‌السّلام)، ص۴۴۱.
[۹] ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۲۶۸.    
[۱۰] ابن جبیر، علی بن یوسف، نهج الایمان، ص۵۶۱.    
[۱۱] عاملی، علی بن یونس، صراط المستقیم، ج۲، ص۷۱.    
[۱۲] شیرازی، سید علی‌خان، الدرجات الرفیعه، ص۱۹۴.    
[۱۳] ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، ج۲، ص۷۷۸.    
[۱۴] شیخ مفید، الفصول المختاره، ص۲۶۸.    
[۱۵] شیروانی، مولی حیدر، مناقب اهل البیت (علیهم‌السّلام)، ص۴۷.    
[۱۶] ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۳، ص۱۱۳۳.    
[۱۷] حائری، محمدمهدی، شجرة طوبی، ج۱، ص۱۴۱.
[۱۸] موسوی، عبدالحسین، المراجعات، ص۲۶۴.    
[۱۹] علامه امینی، الغدیر، ج۷، ص۳۰۲.    
[۲۰] علامه امینی، الغدیر، ج۹، ص۲۵۸.    
[۲۱] علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۳.
[۲۲] یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۲۴.    
[۲۳] عسکری، سید مرتضی، عبدالله بن سبا، ج۱، ص۱۳۹.    
[۲۴] هیثمی، علی بن ابوبکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۲۷۱.    
[۲۵] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری، ج۵، ص۱۹۶.    
[۲۶] ابن سید الناس، محمد بن محمد، عیون الاثر، ج۲، ص۳۷۲.    
[۲۷] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۳، ص۵۱۲.    
[۲۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۵۰.    
[۲۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۴، ص۸.    
[۳۰] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۹۰.    
[۳۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۹.    
[۳۲] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۲۷۲.    
[۳۳] ابن ابی الفتح اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۲۷۰.    


۱. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۱۵۰.    
۲. ↑ شیخ مفید، اقسام الموالی، ص۲۹.    
۳. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۴، ص۴۲۵-۴۲۶.    
۴. ↑ علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۸، ص۲۷۵.    
۵. ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۸، ص۲۸۸.    
۶. ↑ شوشتری، سید نورالله، مجالس المؤمنین، ج۱، ص۱۹۷.
۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۹، ص۱۴۸.    
۸. ↑ الامام علی (علیه‌السّلام)، ص۴۴۱.
۹. ↑ ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۲۶۸.    
۱۰. ↑ ابن جبیر، علی بن یوسف، نهج الایمان، ص۵۶۱.    
۱۱. ↑ عاملی، علی بن یونس، صراط المستقیم، ج۲، ص۷۱.    
۱۲. ↑ شیرازی، سید علی‌خان، الدرجات الرفیعه، ص۱۹۴.    
۱۳. ↑ ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، ج۲، ص۷۷۸.    
۱۴. ↑ شیخ مفید، الفصول المختاره، ص۲۶۸.    
۱۵. ↑ شیروانی، مولی حیدر، مناقب اهل البیت (علیهم‌السّلام)، ص۴۷.    
۱۶. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۳، ص۱۱۳۳.    
۱۷. ↑ حائری، محمدمهدی، شجرة طوبی، ج۱، ص۱۴۱.
۱۸. ↑ موسوی، عبدالحسین، المراجعات، ص۲۶۴.    
۱۹. ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۷، ص۳۰۲.    
۲۰. ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۹، ص۲۵۸.    
۲۱. ↑ علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۳.
۲۲. ↑ یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۲۴.    
۲۳. ↑ عسکری، سید مرتضی، عبدالله بن سبا، ج۱، ص۱۳۹.    
۲۴. ↑ هیثمی، علی بن ابوبکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۲۷۱.    
۲۵. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری، ج۵، ص۱۹۶.    
۲۶. ↑ ابن سید الناس، محمد بن محمد، عیون الاثر، ج۲، ص۳۷۲.    
۲۷. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۳، ص۵۱۲.    
۲۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۵۰.    
۲۹. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۴، ص۸.    
۳۰. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۹۰.    
۳۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۳۱۹.    
۳۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۲۷۲.    
۳۳. ↑ ابن ابی الفتح اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج۲، ص۲۷۰.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۰۵، برگرفته از مقاله «فضل ابن ابی لهب».


رده‌های این صفحه : تابعین | شاعران عرب قرن 1 (قمری) | شاعران مدح‌کننده اهل‌بیت | شخصیت‌های قرن 1 (قمری) | مؤلفان قرن 1 (قمری)
جعبه ابزار