فضل بن حاتم نیریزی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوالعباس فضل بن حاتم نیریزی (زنده در نیمه دوم
قرن سوم هجری)، از ریاضی‌دانان و
منجمان دوره اسلامی قرن سوم و چهارم هجری قمری بود.
ابوالعباس فضل بن حاتم نیریزی بغدادی، از مردمان
نیریز فارس بود
و در نیمه دوم قرن سوم و احتمالا در اوایل قرن چهارم می‌زیست. از زیست‌نامه وی اطلاع زیادی در دست نیست. گفته‌اند که وی فعالیت علمی داشته
و از ریاضی‌دانان و
منجمان دوره اسلامی در عصر خویش به شمار می‌رفت.
او معاصر و همنشین با
معتضد خلیفه عباسی (خلافت
۲۷۹-
۲۸۹ق) بود
و برخی از تالیفات خود را به نام وی نوشته است.
آثار وی همواره مورد توجه و اعتماد ریاضی‌دانان و
منجمان بزرگ بوده است. بیرونی در چندین موضع از تالیفات خود، از نیریزی نام برده و مسائل و مطالبی را از وی نقل کرده و به آرای او استناد نموده است.
وی علاوه بر شرحی که بر کتاب اصول الهندسه اقلیدس، کتاب المجسطی بطلمیوس و کتاب اسطروشیا نوشته، دارای آثار دیگری نیز می‌باشد که از آن جمله است: سمت القبله، الزیج الصغیر، البراهین فی تهیئه و احداث الجوّ که آن را برای معتضد عباسی تالیف کرده است.
تاریخ دقیق وفات وی معلوم نیست، ولی احتمالا در حدود
۲۹۰ق یا
۳۱۰ق بوده است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۱۴، برگرفته از مقاله «فضل نیریزی».
