فضایل نوح (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله فضایل
حضرت نوح علیه‌السلام با توجه به
آیات قرآن معرفی می‌شوند.
••• نوح عليه‌السلام از زمره
نیکوکاران و
محسنان:
۱. ... وَ نُوحاً هَدَيْنا ... وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ.
۲. سَلامٌ عَلى نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ.
•••
احسان نوح عليه‌السلام موجب اعطاى
نام نیک به او از سوى خداوند:
وَ لَقَدْ نادانا نُوحٌ فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ وَ تَرَكْنا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ سَلامٌ عَلى نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ.
••• احسان نوح عليه‌السلام سبب
نجات وى و باقى ماندن
نسل او در
زمین:
وَ لَقَدْ نادانا نُوحٌ فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ وَ نَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ وَ جَعَلْنا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْباقِينَ إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ.
••• احسان نوح عليه‌السلام، موجب بهره‌مندى وى از هدايت‌هاى ويژه الهى:
... وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ ... وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ.
اخلاص نوح عليه‌السلام در
تبلیغ دین خدا:
۱. وَ
اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ ... فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ ....
۲. وَ يا قَوْمِ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مالًا إِنْ أَجرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ ....
۳. إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لا تَتَّقُونَ وَ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلى رَبِّ الْعالَمِينَ.
نوح عليه‌السلام از
صالحان درگاه الهى:
۱. ... وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ .... كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ.
۲. ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَيْنِ ....
••• نوح عليه‌السلام، الگويى
هدایت يافته از سوى خداوند:
... وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ ... أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ ....
•••
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله، موظّف به الگوگيرى از هدايت‌هاى نوح عليه‌السلام:
... وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً ... أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ ....
••• نوح عليه‌السلام، الگويى براى
موحّدان، در
شکرگزاری خداوند:
ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ إِنَّهُ كانَ عَبْداً شَكُوراً .
اختصاص نوح عليه‌السلام به يادآورى، آن‌هم با وصف «عبداًشكورا» ناظر به اين جهت است كه شما از
نسل نوح و همراهان او هستيد، پس او را الگوى خود قرار دهيد، همان‌طور كه پدران‌تان را
الگو قرار مى‌دهيد.
امانتداری نوح عليه‌السلام براى قومش:
إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لا تَتَّقُونَ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ.
بازگشت و
انابه نوح عليه‌السلام در كارها به خداوند:
شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً ... اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ.
نيل نوح عليه‌السلام به درجه مؤمنان خاص، سبب دستيابى آن حضرت به
پاداش نيكوكاران:
سَلامٌ عَلى نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنِينَ.
برترى نوح عليه‌السلام و ديگر
انبیای اولواالعزم بر ساير پيامبران:
وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِيِّينَ مِيثاقَهُمْ وَ مِنْكَ وَ مِنْ نُوحٍ وَ إِبْراهِيمَ وَ مُوسى وَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ...
ذكر نام اين پنج پيامبر پس از واژه «النبيين» ذكر خاص بعد از عام است و مى‌تواند بيانگر برترى آنان باشد.
برگزیدگی نوح عليه‌السلام، از سوى خدا:
۱. إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمِينَ.
۲. ... وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ .... وَ اجْتَبَيْناهُمْ وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ.
۳. شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً ... اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ.
تسلیم بودن نوح عليه‌السلام، در برابر فرمان‌هاى خداوند:
وَ
اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ .... إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ.
نوح عليه‌السلام، از
تقواپیشگان:
قِيلَ يا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا ... وَ عَلى أُمَمٍ مِمَّنْ مَعَكَ .... إِنَّ الْعاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ.
نوح عليه‌السلام از موحّدان و مبرّا از هرگونه
شرک:
... وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ ... ذلِكَ هُدَى اللَّهِ يَهْدِي بِهِ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ لَوْ أَشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُمْ ما كانُوا يَعْمَلُونَ.
توکل نوح عليه‌السلام به
خداوند، در برابر اتّحاد مخالفان قومش، عليه وى:
وَ
اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ إِنْ كانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ مَقامِي وَ تَذْكِيرِي بِآياتِ اللَّهِ فَعَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْتُ فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَ شُرَكاءَكُمْ ....
••• نوح عليه‌السلام از
خاشعان در برابر پروردگار:
وَ نُوحاً .... وَ كانُوا لَنا خاشِعِينَ.
•••
خشوع نوح عليه‌السلام زمينه‌ساز اجابت دعاى وى و نجات از
غم و
اندوه بزرگ:
وَ نُوحاً إِذْ نادى مِنْ قَبْلُ فَاسْتَجَبْنا لَهُ فَنَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ ... وَ كانُوا لَنا خاشِعِينَ.
••• نوح عليه‌السلام، از
خائفان درگاه خداوند، هنگام
راز و نیاز:
وَ نُوحاً إِذْ نادى مِنْ قَبْلُ .... إِنَّهُمْ كانُوا ... يَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً ....
•••
خوف نوح عليه‌السلام از خدا، از ابتلاى قومش به
عذاب:
۱. لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ فَقالَ ... إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ.
۲. وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ .... إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ أَلِيمٍ.
زهد نوح عليه‌السلام در
تبلیغ دين خدا:
۱. وَ
اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ ... فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ ....
۲. وَ يا قَوْمِ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مالًا إِنْ أَجرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ ....
۳. إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لا تَتَّقُونَ وَ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلى رَبِّ الْعالَمِينَ.
پیشگامی نوح عليه‌السلام در خوبي‌ها:
وَ نُوحاً إِذْ نادى مِنْ قَبْلُ .... إِنَّهُمْ كانُوا يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ ...
بنابراين كه ضمير «انهم» به انبياى ذكر شده در آيات قبل، از جمله نوح عليه‌السلام برگردد.
نوح عليه‌السلام از سجده‌كنندگان، هنگام شنيدن
آیات الهی:
... نُوحٍ ... إِذا تُتْلى عَلَيْهِمْ آياتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُكِيًّا.
•••
سلام خدا به نوح عليه‌السلام، پاداش نيكوكارى او:
سَلامٌ عَلى نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ.
••• سلام الهى براى نوح عليه‌السلام و
مؤمنان به وى:
قِيلَ يا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَكاتٍ عَلَيْكَ وَ عَلى أُمَمٍ مِمَّنْ مَعَكَ ....
نوح عليه‌السلام، از
سالکان و راه‌يافتگان به
صراط مستقیم:
... وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ .... وَ اجْتَبَيْناهُمْ وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ.
شجاعت و
قاطعیّت نوح عليه‌السلام در
تحدّی قومش براى
قتل وى:
وَ
اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ إِنْ كانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ مَقامِي وَ تَذْكِيرِي بِآياتِ اللَّهِ فَعَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْتُ فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَ شُرَكاءَكُمْ ثُمَّ لا يَكُنْ أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً ثُمَّ اقْضُوا إِلَيَّ وَ لا تُنْظِرُونِ.
••• نوح عليه‌السلام،
بنده شكرگزار خداوند:
ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ إِنَّهُ كانَ عَبْداً شَكُوراً .
نوح عليه‌السلام به هنگام
خوردن غذا،
آشامیدن آب،
پوشیدن لباس و
قضای حاجت، خدا را
شکر مى‌كرد.
•••
توصیه الهى به نوح عليه‌السلام براى
سپاسگزاری در برابر نعمتهاى او:
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ ... فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنْتَ وَ مَنْ مَعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ.
«
حمد» در آيه مذكور، در برابر
نعمت و به معناى شكر است.
صبر نوح عليه‌السلام و پيروانش، در برابر مشكلات:
قِيلَ يا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَكاتٍ عَلَيْكَ وَ عَلى أُمَمٍ مِمَّنْ مَعَكَ .... تِلْكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيها إِلَيْكَ ... فَاصْبِرْ ....
اطمینان نوح عليه‌السلام به
صدق خود در
ادعای نبوّت و دعوت مردم به خدا:
۱. وَ
اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ إِنْ كانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ مَقامِي وَ تَذْكِيرِي بِآياتِ اللَّهِ فَعَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْتُ فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَ شُرَكاءَكُمْ ثُمَّ لا يَكُنْ أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً ثُمَّ اقْضُوا إِلَيَّ وَ لا تُنْظِرُونِ.
۲. وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ ... قالَ يا قَوْمِ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَ آتانِي رَحْمَةً مِنْ عِنْدِهِ ....
عبودیّت نوح عليه‌السلام، به درگاه خداوند:
۱. ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ إِنَّهُ كانَ عَبْداً شَكُوراً.
۲. سَلامٌ عَلى نُوحٍ فِي الْعالَمِينَ إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنِينَ.
۳. كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ فَكَذَّبُوا عَبْدَنا وَ قالُوا مَجْنُونٌ وَ ازْدُجِرَ.
۴. ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبادِنا ....
•••
عصمت نوح عليه‌السلام و برگزيدگى او از سوى خداوند:
۱. إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً ....
۲. ... وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ .... وَ اجْتَبَيْناهُمْ وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ ....
••• عصمت نوح عليه‌السلام در تبليغ
رسالت:
۱. لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ ... قالَ يا قَوْمِ لَيْسَ بِي ضَلالَةٌ وَ لكِنِّي رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ أُبَلِّغُكُمْ رِسالاتِ رَبِّي ....
۲. إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لا تَتَّقُونَ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ.
••• نوح عليه‌السلام،
تعلیم يافته از جانب خداوند:
لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ ... أُبَلِّغُكُمْ رِسالاتِ رَبِّي وَ أَنْصَحُ لَكُمْ وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ.
••• آگاهى نوح عليه‌السلام از پديد آمدن نسل تبهكار و كفرپيشه از قوم خويش:
وَ قالَ نُوحٌ رَبِّ لا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكافِرِينَ دَيَّاراً إِنَّكَ إِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبادَكَ وَ لا يَلِدُوا إِلَّا فاجِراً كَفَّاراً .
ز
امام باقر علیه‌السلام سؤال شد: نوح عليه‌السلام از كجا فهميد كه قومش غير از
فاجر و
کافر زاد و ولد نمى‌كند. امام عليه‌السلام فرمود: از سخن خدا كه به او فرمود: «لن يؤمن من قومك».
•••
اعتراف نوح عليه‌السلام به عالم نبودن به غيب:
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ إِنِّي لَكُمْ نَذِيرٌ مُبِينٌ وَ لا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدِي خَزائِنُ اللَّهِ وَ لا أَعْلَمُ الْغَيْبَ ....
••• نوح عليه‌السلام نا آگاه به گسستن پيوندهاى خود با فرزند
فساد پيشه‌اش:
قالَ يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ فَلا تَسْئَلْنِ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْجاهِلِينَ.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۵۱۴، برگرفته از مقاله «فضایل نوح».
