فضائل امام علی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فضیلت مولی‌الموحدین امیرالمومنین
علی بن ابی‌طالب (صلوات‌الله‌علیه) نسبت به خلفا بلکه نسبت به همه اولیا و انبیای الهی (علیهم
السّلام) به جز
نبی خاتم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) امری
مسلم است. چنانکه در
زیارت امیرالمومنین (علیه
السّلام) چنین آمده است: «
السَّلاَمُ عَلَی مَوْلاَنَا اَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ
بْنِ اَبِی طَالِبٍ صَاحِبِ السَّوَابِقِ وَ الْمَنَاقِبِ؛
سلام بر مولای ما امیرالمؤمنین علی
بن ابی‌طالب (علیه
السّلام) که دارای فضایل سابق و مناقب است».
فضیلت امیرالمومنین (علیه
السّلام) بر عام و خاص به جز پیامبر
اسلام (صلیاللهعلیهوآله
وسلّم) چنان روشن و مبرهن است، که بر اساس روایات اهل سنت،
خلیفه دوم آرزوی فضائل امیرمؤمنان (علیه
السّلام) را داشته است.
این روایت را
احمد بن حنبل و دیگر بزرگان اهل سنت با تعبیرات مختلف و سند‌های متعدد نقل کرده‌اند که سند روایت احمد
بن حنبل و طحاوی معتبر است:
"حَدَّثَنَا عَلِیُّ
بْنُ طَیْفُورٍ، قثنا قُتَیْبَةُ، نا یَعْقُوبُ، عَنْ سُهَیْلِ
بْنِ اَبِی صَالِحٍ، عَنْ اَبِیهِ، اَنَّ عُمَرَ
بْنَ الْخَطَّابِ، قَالَ: «لَقَدْ اُوتِیَ عَلِیُّ
بْنُ اَبِی طَالِبٍ ثَلاثًا، لاَنْ اَکُونَ اُوتِیتُهَا اَحَبُّ اِلَیَّ مِنْ اِعْطَاءِ حُمْرِ النَّعَمِ جِوَارُ رَسُولِ اللَّهِ (صلیاللهعلیهوآله
وسلّم) فِی الْمَسْجِدِ، وَالرَّایَةُ یَوْمَ خَیْبَرَ، وَالثَّالِثَةُ نَسِیَهَا سُهَیْلٌ»".
"
عمر بن خطاب گفت: به
علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) سه ویژگی داده شده است که اگر من آن‌ها را داشتم، از داشتن شترهای سرخ مو بهتر بود: همسایگی
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در
مسجد، دادن پرچم در
روز خیبر. سومی را سهیل فراموش کرد".
سند این روایت صحیح است و هیچ اشکالی در آن نیست.
خطیب بغدادی درباره او می‌نویسد: "
علی بن طیفور بن غالب ابو الحسن النسوی... وکان ثقة".
او از روات
بخاری و
مسلم است: "قتیبة
بن سعید
بن جمیل بفتح الجیم
بن طریف الثقفی ابو رجاء البغلانی... ثقة ثبت من العاشرة مات سنة اربعین عن تسعین سنة...".
او نیز از روات بخاری و
مسلم است: "یعقوب
بن عبد الرحمن
بن محمد
بن عبدالله
بن عبد القاری بتشدید التحتانیة المدنی نزیل الاسکندریة حلیف بنی زهرة ثقة من الثامنة مات سنة احدی وثمانین خ م د ت س".
از روات بخاری و
مسلم می‌باشد: "سهیل
بن ابی صالح ذکوان السمان ع احد العلماء الثقات وغیره اقوی منه وقد روی عنه مالک قال البخاری سمعت علیا یقول کان قد مات له اخ فوجد علیه فنسی کثیرا من حدیثه قال الحاکم قد یجد المتبحر فی الصنعة ما ذکره علی اخرجه
مسلم فی الاصول وفی الشواهد".
از روات بخاری و
مسلم بوده است: "ذکوان ابو صالح السمان الزیات المدنی ثقة ثبت وکان یجلب الزیت الی الکوفة من الثالثة مات سنة احدی ومائة...".
در این روایت، آمده بود که سهیل، فضیلت سوم را فراموش کرده است؛ ولی همین روایت با سند دیگر از او نقل شده که فضیلت سوم را نیز بازگو کرده است و آن ازدواج امیرمؤمنان (علیه
السّلام) با صدیقه طاهره (
سلام‌الله‌علیها) است.
طحاوی در
شرح مشکل الآثار می‌نویسد:
"کَمَا قَدْ حَدَّثَنَا اِبْرَاهِیمُ
بْنُ مَرْزُوقٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا
رَوْحُ بْنُ اَسْلَمَ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ
بْنُ جَعْفَرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا سُهَیْلُ
بْنُ اَبِی صَالِحٍ، عَنْ اَبِیهِ، عَنْ اَبِی هُرَیْرَةَ، رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قال عُمَرُ
بْنُ الْخَطَّابِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ: " لَقَدْ اُعْطِیَ عَلِیُّ
بْنُ اَبِی طَالِبٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ خِصَالا، لاَنْ یَکُونَ فِیَّ خَصْلَةٌ مِنْهَا اَحَبُّ اِلَیَّ مِنْ اَنْ اُعْطَی حُمْرَ النَّعَمِ".
قَالُوا: وَمَا هُنَّ یَا اَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ؟ قَالَ: " تَزَوَّجَ فَاطِمَةَ ابْنَةَ رَسُولِ اللَّهِ (صلیاللهعلیهوآله
وسلّم) وَسُکْنَاهُ الْمَسْجِدَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلیاللهعلیهوآله
وسلّم) یَحِلُّ لَهُ فِیهِ مَا یَحِلُّ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلیاللهعلیهوآله
وسلّم) وَالرَّایَةُ یَوْمَ خَیْبَرَ ".
قَالَ اَبُو جَعْفَرٍ: وَعَبْدُ اللَّهِ
بْنُ جَعْفَرٍ الَّذِی عَادَ اِلَیْهِ هَذَا الْحَدِیثُ، اِنْ یَکُنْ هُوَ الْمَخْرَمِیَّ، فَهُوَ مِمَّنْ یُحْمَدُ فِی حَدِیثِهِ، وَاِنْ یَکُنْ هُوَ ابْنَ نَجِیحٍ اَبُو عَلِیِّ ابْنَ الْمَدِینِیِّ، فَاِنَّ حَدِیثَهُ لَیْسَ کَحَدِیثِ عَبْدِ اللَّهِ
بْنِ جَعْفَرٍ الْمَخْرَمِیِّ، وَلَکِنَّهُ لَیْسَ بِسَاقِطٍ، قَدْ حَدَّثَ النَّاسُ عَنْهُ، وَاَحَدُ مَنْ حَدَّثَ عَنْهُ ابْنُهُ، وَهُوَ اِمَامُ اَهْلِ الْحَدِیثِ".
"
ابوهریره از عمر
بن خطاب نقل کرده است که گفت: علی
بن ابی‌طالب (علیه
السّلام) ویژگی‌های دارد که اگر من یکی از آن‌ها را داشتم برای من بهتر از آن بود که شتران سرخ مو داشته باشم. سؤال کردند: آن ویژگی‌ها کدامند؟ عمر گفت:
ازدواج با
دختر رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله
وسلّم)؛ سکونت با رسول خدا در مسجد و حلال بودن هر آن چه که برای رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله
وسلّم) حلال بود؛ دادن پرچم به دست علی (علیه
السّلام) در روز خیبر.
ابو جعفر (نویسنده) گفت: عبدالله
بن جعفری که در سند روایت است، اگر
عبدالله بن جعفر مخرمی باشد، از کسانی است که در نقل روایت، ستایش شده است؛ ولی اگر عبدالله
بن جعفر
بن نجیج که همان
علی بن مدینی است باشد، هرچند که ارزش حدیث او به‌اندازه حدیث عبدالله
بن جعفر مخرمی نیست؛ ولی روایتش مردود نیست، مردم از از او روایت نقل کرده‌اند که یکی از آن‌ها پسر اوست که او پیشوای اهل حدیث است.
حاکم نیشابوری بعد از نقل این روایت می‌گوید: "هذا حدیث صحیح الاسناد ولم یخرجاه؛ این روایت صحیح است؛ ولی بخاری و
مسلم نقل نکرده‌اند".
جلال‌الدین سیوطی در
تاریخ الخلفاء و
ابن حجر هیثمی در
الصواعق المحرقة می‌نویسند:
"واخرج ابو یعلی عن ابی هریرة قال قال عمر
بن الخطاب لقد اعطی علی ثلاث خصال لان تکون لی خصلة منها احب الی من ان اعطی حمر النعم فسئل وما هن قال تزوجه ابنته فاطمة وسکناه المسجد لا یحل لی فیه ما یحل له والرایة یوم خیبر وروی احمد بسند صحیح عن ابن عمر نحوه".
"ابویعلی از طریق ابوهریره نقل کرده است که عمر
بن خطاب گفت: به علی (علیه
السّلام) سه ویژگی داده شده که اگر یکی از آن‌ها را داشتم، برای من از داشتن شتران سرخ مو بهتر بود. سؤال شد که آن‌ها ویژگی‌ها چه بود؟ گفت: رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله
وسلّم) او را به همسری فاطمه دخترش درآورد، او را در مسجد جای داد که برای او سکونت در مسجد جایز بود و برای من جایز نبود، و دادن پرچم در روز خیبر. احمد همین روایت را به صورت دیگر از عبدالله
بن عمر با سند صحیح نقل کرده است.
موسسه ولیعصر، برگرفته از مقاله "آیا عمر بن خطاب، آرزوی فضائل امیرمؤمنان (علیه‌السلام) را داشته است؟"
