فرق جعفریه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَعفریه ، نام مشترک چند
فرقه اسلامی می‌باشد.
مهم‌ترین کاربرد واژه جعفریه، اطلاق آن بر پیروانی از
امام جعفر صادق علیه‌السلام است که پس از حضرت، به فرزندش،
امام موسی‌کاظم ، تا
امام دوازدهم،
حضرت مهدی ، علیهم‌السلام گرویدند.
این معنای جعفریه بر
مذهب امامیه اثنا عشریه منطبق است.
چون بسیاری از
احادیث فقهی شیعه از آن حضرت روایت شده و مستندات
فقه شیعه از ایشان بیش از سایر
امامان نقل شده است، فقه شیعه را
فقه جعفری و
مذهب امامیه را
مذهب جعفری نامیده‌اند.
این عنوان در دوران
حیات امام جعفر صادق علیه‌السلام نیز به کار می‌رفته است، چنان‌‌که فردی به امام خبر داد که
شیعیان را
جعفریه می‌نامند و حضرت یادآوری کردند که تنها معدودی از پیروان من استحقاق این انتساب را دارند.
بر این اساس، بسیاری از کتاب‌های فقهی یا اصولی یا کلامی، که در معرفی یا اثبات عقاید این
مذهب نوشته شده است، نام جعفریه را در عنوان خود دارد.
گروهی از
غالیان ، به پیروی از
عبدالرحمان بن محمد ، از
متکلمان شیعه ، معتقد به
غیبت و
رجعت امام صادق علیه‌السلام شده و
شهادت آن حضرت را
انکار کرده‌اند.
این
گروه در تاریخ‌به
جعفریه واقِفه معروف‌اند.
عبدالحسین امینی ، صاحب
الغدیر ، غالیانی چون
مُغیره بن سعید و
بَیان بن سَمعان را نیز جعفریه نامیده است.
عنوان جعفریه بر پیروان
جعفر بن حَرْب همدانی (متوفی ۲۳۶) و
جعفر بن مُبَشِّر ثَقَفی (متوفی ۲۳۴) نیز اطلاق شده است.
برخی ملل و نِحَل نویسان،
معتقدان به
امامت جعفر کذّاب (متوفی ۲۷۱)،
برادر امام حسن عسکری علیه‌السلام، را جعفریه نامیده‌اند.
هم‌چنین شاخه‌ای از
بُهرۀ داوودیه ، از
اسماعیلیان که به مذهب
اهل سنّت روی آوردند، جعفریه نامیده شده‌اند.
این شاخه منسوب است به فردی به نام جعفر از مردم
شیراز که در
قرن نهم می‌زیست.
عنوان جعفری بر فرزندان و نوادگان
جعفر طیار (متوفی سال هشتم هجرت) نیز اطلاق شده است.
(۱) آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة.
(۲) ابن بابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
(۳) ابن بابویه، کمال‌الدین و تمام‌النعمة، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۳۶۳ ش.
(۴) ابن عطیه، المناظرات بین فقهاء السنة و فقهاء الشیعة، چاپ صالح وردانی، بیروت ۱۴۱۹/۱۹۹۹.
(۵) ابن قبه رازی، النقض علی أبی الحسن علی بن احمد بن بشار فی‌الغیبة، در حسین مدرسی طباطبائی، مکتب در فرآیند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزدپناه، نیوجرسی ۱۳۷۵ ش.
(۶) ابن ندیم، الفهرست .
(۷) ابوحاتم رازی، کتاب الزینة فی الکلمات الاسلامیة العربیة، قسم ۳، چاپ عبداللّه سلوم سامرائی، در عبداللّه سلوم سامرائی، الغلو و الفرق الغالیة فی الحضارة الاسلامیة، بغداد ۱۳۹۲/۱۹۷۲.
(۸) سعد بن عبداللّه اشعری، کتاب المقالات و الفرق، چاپ محمدجواد مشکور، تهران ۱۳۶۱ ش.
(۹) عباس اقبال آشتیانی، خاندان نوبختی، تهران ۱۳۵۷ ش.
(۱۰) عبدالحسین امینی، الغدیر فی الکتاب و السنة والادب، ج ۲، بیروت ۱۳۹۷/۱۹۷۷.
(۱۱) محمدهادی امینی، معجم المطبوعات النجفیة: منذ دخول الطباعة الی نجف حتی الان، نجف ۱۳۸۵/۱۹۶۶.
(۱۲) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۱، در حاجی خلیفه، ج ۵.
(۱۳) عبدالقاهر بن طاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، چاپ محمد محیی‌الدین عبدالحمید، قاهره: مکتبة محمدعلی صبیح و اولاده، (بی‌تا (.
(۱۴) حرّ عاملی، وسائل الشیعة.
(۱۵) دلائل الامامة، منسوب به محمد بن جریرطبری آملی، قم: مؤسسه البعثه، ۱۴۱۳.
(۱۶) سمعانی، الانساب .
(۱۷) محمد بن عبدالکریم شهرستانی، الملل و النحل، چاپ احمد فهمی محمد، قاهره ۱۳۶۷ـ ۱۳۶۸/ ۱۹۴۸ـ۱۹۴۹، چاپ افست بیروت) بی‌تا (.
(۱۸) عبدالرحمان بن احمد عضدالدین ایجی،
المواقف فی علم الکلام، بیروت: عالم‌الکتب،) بی‌تا (.
(۱۹) محمد بن عمر فخررازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، چاپ محمد معتصم‌باللّه بغدادی، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
(۲۰) علی کاشف الغطاء، کتاب أدوار علم الفقه و أطواره، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
(۲۱) محمد بن عمر کشی، اختیار معرفه الرجال،) تلخیص) محمد بن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.
(۲۲) کلینی، اصول کافی.
(۲۳) مجلسی، بحارالانوار.
(۲۴) حسین مدرسی طباطبائی، مکتب در فرآیند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، ترجمه هاشم ایزدپناه، نیوجرسی ۱۳۷۵ ش.
(۲۵) دایرة المعارف دین؛
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «فرق جعفری»، شماره۴۷۲۰.
