فخرالدین حجازی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حجازی، فخرالدین، خطیب مذهبی، نویسنده و نماینده
مجلس شورای اسلامی می‌باشد.
وی در ۱۳۰۸ش در
سبزوار متولد شد.
پدرش، حاج شیخ محمد حجازی، از روحانیان سبزوار بود.
فخرالدین حجازی ضمن کار، تحصیل کرد و دیپلم گرفت و در ۱۳۲۸ش در
وزارت فرهنگ استخدام شد.
وی فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی را از دوره جوانی، با تأسیس انجمن تبلیغات اسلامی و تشکیل کتاب‌خانه و مجالس سخنرانی، آغاز کرد.
حجازی ضمن تدریس، در
روزنامه اسرار شرق، که در سبزوار منتشر می‌شد و وابسته به اعضای تندرو
جبهه ملی بود، مقاله می‌نوشت.
وی همچنین عضو حزب‌های عدالت، دموکراتِ قوام‌السلطنه و حزب آزادی مردم وابسته به جبهه ملی بود.
حجازی در تیر ۱۳۳۱ روزنامه جلوه حقیقت را منتشر کرد.
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، دفتر روزنامه غارت و به آتش کشیده شد و حجازی از سبزوار به
مشهد گریخت و از آبان ۱۳۳۲ با سمت آموزگاری در مشهد مشغول به کار شد.
وی با
محمدتقی شریعتی، مؤسس کانون نشر حقایق اسلامی، و برخی اعضای کمیته جبهه ملی
خراسان ارتباط برقرار کرد.
حجازی در مشهد به فعالیت مطبوعاتی روی آورد، از جمله سردبیر روزنامه خراسان و مدیر مجله آستان قدس شد.
وی همچنین هر هفته در منزلش جلسات
تفسیر قرآن برگزار می‌کرد.
حجازی به سبب سخنرانی‌هایش به «خطیب فرهنگ» مشهور شد.
در ۱۳۳۹ش نیز در رشته
ادبیات فارسی از دانشگاه مشهد فارغ‌التحصیل شد.
حجازی به سبب درگیری با استاندار خراسان، تیمسار باتمانقلیچ، به
گیلان تبعید شد، اما پس از تغییر استاندار، حکم تبعید وی لغو گردید.
حجازی در اوایل مهر ۱۳۴۵ به
تهران آمد و در دبیرستان مروی به تدریس پرداخت.
وی در تهران، به دعوت استاد
مطهری، به جمع سخنرانان در
حسینیه ارشاد پیوست و در سالهای ۱۳۴۵ـ۱۳۴۷ش مشهورترین سخنران آن‌جا شد.
نسل جوان از سخنرانی‌های کوبنده و پرشور او استقبال کردند که این امر، به تدریج، وی را آماج انتقادهای گسترده دیگران قرار داد.
برخی مخالفان او، با استناد به حضور حجازی در مجله‌نامه آستان قدس، در مقام مدیرمسئول، و مواضع کلی این مجله در خدمت حاکمیت، وی را فاقد صلاحیت سیاسی دانستند و نهایتا او حسینیه ارشاد را ترک کرد.
ولی در مجالس دیگر همچنان سخنرانی می‌کرد.
او از معدود سخنرانانی بود که عضو مجموعه روحانیت نبود و در عین حال، سخنرانی‌های
مذهبی می‌کرد، احتمالاً یکی از دلایل مخالفت‌ها با وی، همین امر بود.
ساواک نیز می‌کوشید به اختلاف خطبای مذهبی و حجازی دامن زند.
حجازی در دوره
حکومت پهلوی چندین‌بار بازداشت شد و نامش در فهرست خطبای مذهبیِ ممنوع‌المنبر جای گرفت.
تأسیس مؤسسه انتشاراتی بعثت، به منظور چاپ و انتشار کتاب در حوزه
معارف اسلامی و مسائل سیاسی، که با همکاری چند تن دیگر و حمایت مالی
آیت‌اللّه میلانی، از
مراجع تقلید آن زمان، صورت گرفت، از دیگر اقدامات او پس از خروج از حسینیه ارشاد بود.
پس از پیروزی
انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ش)، حجازی در سه دوره اول مجلس، نماینده
مجلس شورای اسلامی شد و در دوره اول، با اکثریت آرا، در صدر نمایندگان مردم تهران قرار گرفت.
برخی وی را متهم به فرصت‌طلبی کرده‌اند.
از حجازی چندین اثر تألیفی به جامانده، که از آن جمله است: نقش پیامبران در تمدن انسان، پژوهشی درباره
قرآن و
پیامبر، سرود اقبال، جنگ از دیدگاه
نهج‌البلاغه، سفرنامه فرنگ، فتح فاو، سی مقاله، چهار بنیان، امت و امامت.
شگفتی‌های نهج‌البلاغه و زندگانی
امام حسن (ع) دو اثر ترجمه‌ای وی از عربی به فارسی است.
حجازی در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۶، پس از سال‌ها بیماری، در تهران درگذشت.
(۱) استاد شهید (مرتضی مطهری) به روایت اسناد، تدوین مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران ۱۳۷۸ش.
(۲) اسناد انقلاب اسلامی، ج ۴، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۴ش.
(۳) حسین الهی، روزنامه و روزنامه‌نگاری در خراسان: از شهریور ۱۳۲۰ تا ۱ مرداد ۱۳۳۲، مشهد ۱۳۸۰ش.
(۴) انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵، تهران:
وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۷۸ش.
(۵) سرگه بارسقیان، «فخرالدین حجازی منتخب اول تهران در مجلس اول: خطیبی که مقنن شد»، اعتماد ملی، ش ۴۷۳، ۷ مهر ۱۳۸۶.
(۶) شهلا پروین‌زاد، «کتابشناسی استاد فخرالدین حجازی»، کیهان فرهنگی، ش ۲۲۴ (خرداد ۱۳۸۴).
(۷) رسول جعفریان، جریان‌ها و جنبش‌های مذهبی ـ سیاسی ایران: از روی کارآمدن محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی، سالهای ۱۳۵۷ـ ۱۳۲۰، تهران ۱۳۸۱ش.
(۸) فخرالدین حجازی، «گفت و گوی خاموش»، تهیه و تنظیم مهدی پروین‌زاد، کیهان فرهنگی، ش ۲۲۴ (خرداد ۱۳۸۴).
(۹) حسینیه ارشاد به روایت اسناد ساواک، تهران:
وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۸۳ش.
(۱۰) حضرت آیت‌اللّه‌العظمی آقای حاج سیدمحمدهادی میلانی (به روایت اسناد ساواک)، ج ۳، تهران:
وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۸۱ش.
(۱۱) هادی خسروشاهی، «فخردین: مرد قلم و سخن»،
اطلاعات، ش ۲۳۹۳۲، ۲۲ خرداد ۱۳۸۶الف، هادی خسروشاهی، «مبارزات سیاسی فخرالدین حجازی»،
اطلاعات، ش ۲۳۹۴۹، ۱۲ تیر ۱۳۸۶ب.
(۱۲) علی‌رهنما، مسلمانی در جستجوی ناکجاآباد: زندگینامه‌ی سیاسی علی شریعتی، ترجمه‌ی کیومرث قرقلو، تهران ۱۳۸۱ش.
(۱۳) فریاد بعثت: فخرالدین حجازی به روایت اسناد ساواک، تهران:
وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۸۳ش.
(۱۴) پروین منصوری، تاریخ شفاهی کانون نشر حقایق اسلامی، تهران ۱۳۸۴ش.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «فخرالدین حجازی»، شماره۵۸۲۷.
