غیر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَیْر (به فتح غین) از
واژگان نهج البلاغه گاهی به معنی «لا» و نفی صرف و گاهی به معنی «الّا» برای اثبات است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
غِيَر (به کسر غین و فتح یاء) به معنی حادثه‌های تغییر دهنده و
تَغْيِير (به فتح تاء) به معنی تبدیل و
تحویل. موارد زیادی از این واژه در نهج البلاغه آمده است.
غَیْر گاهی به معنی «لا» و نفی صرف آید مثل «غیر مبین» که به معنی «لا مبین» است و گاهی برای اثبات است به معنی «الّا» مثل «هل من خالق غیر الله» که به معنی «الّا الله» است.
تَغْيِير به معنی تبدیل و
تحویل است.
امام علی (علیه‌السلام) به
امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) می‌نویسد:
«إِذَا تَغَيَّرَ السُّلْطَانُ تَغَيَّرَ الزَّمَانُ» «چون سلطان و حاکم قومی متغّیر شد و
ظلم پیشه کرد زمان عوض می‌شود، مردم بر او می‌شورند.»
(شرح‌های نامه:
)
در
حکمت ۲۷۲ فرموده:
«لَوْ قَدِ اسْتَوَتْ قَدَمَايَ مِنْ هذِهِ الْمَدَاحِضِ لَغَيَّرْتُ أَشْيَاءَ» «اگر قدم‌هایم از این لغزشگاه‌ها ثابت گردد اشیائی را تغییر خواهم داد.»
(شرح‌های حکمت:
) گوئی نظر مبارکش آن است اگر این فتنه‌ها و آشوب‌ها آرام گیرد اشیائی را که بر خلاف به وجود آمده‌اند تغییر خواهم شد.
غِيَر به کسر اول و فتح دوم به معنی حادثه‌های تغییر دهنده است. در لغت آمده: «غیر
الدهر: احداثه المغّیرة»
چنانکه فرموده:
«فَاتَّعِظُوا بِالْعِبَرِ، وَ اعْتَبِرُوا بَالْغِيَرِ، وَ انْتَفِعُوا بِالنُّذُرِ» «
موعظه گیرید از عبرت‌ها و
اندرز اخذ کنید از حادثات روزگار و بهره گیرید از انذارها.»
(شرح‌های خطبه:
)
موارد زیادی از این واژه در
نهج البلاغه آمده است.
•
بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «غیر»، ج۲، ص۶۵۵.
