غیاث‌الدین تغلق شاه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غیاث‌الدین تغلق،
اولین سلطان سلسله تغلقیه یا همان
خاندان تغلق تیمور می‌باشد.
غیاث‌الدین تغلق
اولین سلطان این سلسله بود. درباره چگونگی به قدرت رسیدن او دو روایت وجود دارد: به گفته هندوشاه،
وی ابتدا در خدمت ناصرالدین خسروشاه (حک: ۷۱۸ـ۷۲۰)، از سلاطین خَلجی
هند، بود و پس از کشتن قاتلان خسروشاه، در ۷۲۰ بر تخت سلطنت دهلی نشست.
وبه روایت دوم بنیان‌گذار این سلسله، غیاث‌الدین تغلق (سل ۷۲۰-۷۲۵ق/۱۳۲۰-۱۳۲۵م)
فرزند تغلق خان و متعلق به یکی از قبایل ترک ساکن نواحی مرزی شبه قاره هند و آسیای مرکزی بود. تغلق‌خان پس از مهاجرت به هند، به خدمت سلطان غیاث‌الدین بَلْبَن (سل ۶۶۴-۶۸۶ق/۱۲۶۶-۱۲۸۷م) درآمد و همان‌جا ماند. چون به اقرب احتمال
مادر غیاث‌الدین از هندوهای طایفه جات (یا جاط، جط، جَت) بود
به نظر می‌رسد که وی در همین دیار زاده شد و رشد کرد، ابتدا در خدمت تجار این منطقه بود و سپس در زمان
علاء
الدین محمدشاه (متوفی ۷۱۵)، امیر سند، به خدمت
برادر او (اُولوْخان) در آمد. پس از چندی امیر سپاه شد و به گفته خودش چون بارها با تاتارها جنگیده بود «غازی ملک» لقب گرفت. آنگاه به خدمت امیرقطب الدین مبارک‌شاه (متوفی ۷۲۰)، امیر خلجی، در آمد و به فرمان او حاکم شهر دبال پور شد و پسر بزرگ خود، محمد جَونَه غیاث الدین الغ خان
را امیر سپاهش کرد. پس از
قتل قطب‌الدین مبارک شاه خلجی (۷۱۶ق/ ۱۳۱۶م)، ناصرالدین خسروشاه بر
تخت نشست، اما غیاث‌الدین تغلق
بر او شورید و در پی قتل ناصرالدین خسرو، خود در
ماه شعبان ۷۲۰ رشته امور را در دست گرفت.
وی پس از
سلطنت، لقب خود را از غازی ملک به غیاث الدین تغییر داد
و مناصب درباری را به کسان خود بخشید و به اصلاح امور پرداخت؛
خزانه را رونق بخشید، قلمرو خود را از شورش داخلی و هجوم خارجی امن کرد، و پایتخت را به تغلق آباد، شهری که خود بنا کرده بود، منتقل کرد، زیرا دهلی به سبب شورش‌های افغان‌ها ناامن شده بود. دوره کوتاه پادشاهی او صرف رویارویی با مخالفان و نظم بخشیدن به اوضاع آشفته قلمرو دولت دهلی شد.
فتح بیدر، ورنکل (اَرَنکَل) که به سلطان‌پور تغییر نام یافت، تِلنگانه (تلنگ) و وَرانگال، و انعقاد قرارداد صلح با سلطان ناصرالدین فرزند غیاث‌الدین بلبن در ۷۲۴ق/۱۳۲۴م
از جمله کارهای سیاسی او بود.
غیاث‌الدین تغلق شاه
اول ملقب به غازی ملک را پادشاهی عادل، مدبر، شجاع، متدین و پشتیبان علما و دانشمندان دانسته‌اند که در مدتی کوتاه توانست در قلمرو خود
آرامش و
نظم برقرار سازد.
وی مسلمانی معتقد و سخت‌گیر بود؛ جمعی از هندوها را گردن زد و نوشیدن
شراب را ممنوع کرد.
دوره سلطنت غیاث‌الدین به درازا نکشید و او در
ربیع‌الاول ۷۲۵/ فوریه ۱۳۲۵ بر اثر فرو ریختن سقف جایگاهی که پسرش الغ‌خان ساخته بود، زیر آوار جان سپرد و در مقبره‌اش در تغلق آباد دفن شد.
برخی نویسندگان این حادثه را سوءقصد دانسته‌اند، اما فرشته با این نظر مخالف است.
(۱) ابن بطوطه، محمد بن عبدالله، رحلة، به کوشش طلال حرب، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.
(۲) برنی، ضیاءالدین، تاریخ فیروزشاهی، به کوشش سیداحمد خان و دیگران، کلکته، ۱۸۶۲م.
(۳) فرشته، محمدقاسم، تاریخ، لکهنو، ۱۸۶۴م.
(۴) غیاث الدین رامپوری، محمدبن جلال الدین، غیاث اللغات.
(۵) فیروزشاه، فتوحات فیروزشاهی، به کوشش شیخ عبدالرشید، علیگره، ۱۹۵۴م.
(۶) بدائونی، عبدالقادر، منتخب التواریخ، به کوشش احمدعلی صاحب و کبیرالدین احمد، کلکته، ۱۸۶۸-۱۸۶۹م.
(۷) نهاوندی، عبدالباقی، مآثر رحیمی، به کوشش محمد هدایت حسین، کلکته، ۱۹۲۵م.
(۸) دولافوس، کلود فریزر، تاریخ هند.
(۹) William Henry Beveridge، A comprehensive history of India: civil، military and social ، London ۱۸۷۱.
(۱۰) Stanley Lane- Poole، Mediaeval India under the Mohammedan rule ، Delhi ۱۹۸۰.
(۱۱) J Talboys Wheeler، India under the Muslim rule: political، historical and social integration ، Delhi ۱۹۷۵.
(۱۲) Duff C M، The Chronology of Indian History، Delhi، ۱۹۷۲.
(۱۳) Haig W،» Five Questions in the History of the Tughluq Dynasty of Dihli «، JRAS، ۱۹۲۲.
(۱۴) Mansingh S، Historical Dictionary of India، New Delhi، ۱۹۹۸.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تغلقیه»، شماره ۳۶۶۶. دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «خاندان تغلق تیمور»، شماره۶۰۰۶.
