غَمْض (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَمْض (به فتح غین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
چشم پوشی و
تساهل است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
• اِغماض (به کسر الف) به معنای چشم پوشی و بستن چشم است.
• غامِض (به کسر میم) به معنای دشوار است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
نیکان،
خداوند و ... از این واژه استفاده نموده است.
غَمْض به معنای
چشم پوشی و تساهل است.
اِغماض به معنای
چشم پوشی و بستن
چشم و
غامِض به معنای دشوار آمده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خداوند فرموده است:
«وَ غَمَضَتْ مَداخِلُ الْعُقولِ في حَيْثُ لا تَبْلُغُهُ الصِّفاتُ لِتنالَ عِلْمَ ذاتِهِ.» «و بسته شده محل‌های دخول عقول در محلی که وصف‌ها به رسیدن به علم ذاتش نمی‌رسد.»
در وصف نیکان فرموده است:
«طوبَى لِنَفْس أَدَّتْ إِلَى رَبِّها فَرْضَها ... وَ هَجَرَتْ في اللَّيْلِ غُمْضَها.» «خوشا به حال آن كس كه وظيفه
واجب را نسبت به پروردگارش ادا كرده، سختى و مشكلات را تحمّل نموده،
خواب را در شب كنار گذارده.»
غمض (بر وزن قفل) به معنای خواب است که
چشم بستن می‌باشد یعنی در شب از خواب کنار باشد.
درباره
خفّاش فرموده است:
«وَ مِنْ لَطائِفِ صَنْعَتِهِ، وَ عَجائِبِ خِلْقَتِهِ، ما أَرانا مِنْ غَوامِضِ الْحِكْمَةِ في هذِهِ الْخَفافيشِ الَّتي يَقْبِضُها الضِّياءُ الْباسِطُ لِكُلِّ شَيْء، وَ يَبْسُطُها الظَّلامُ الْقابِضُ لِكُلِّ حَيٍّ.» «از لطائف صنع و عجائب مخلوق
خدا همان حکمت غامض او را در این شب‌پره‌هاست که نور باز کننده هر شی‌ء آن‌ها را می‌گیرد و
ظلمت گیرنده هر شی‌ء زنده، آن‌ها را باز و آزاد می‌کند.»
مواردی از این ماده در «نهج‌البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «غمض»، ج۲، ص۷۹۱.
