غَسَقِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَسَقِ:(إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ) «غَسَق» (به فتح غین و سین) به معنای تاريكى، خواه شديد باشد يا خفيف، می‌باشد.
آیه مورد بحث از آياتى است كه اشاره اجمالى به اوقات
نماز مى‌كند، مى‌فرمايد: نماز را از
زوال خورشید تا نهايت تاريكى
شب (نيمه‌شب) برپا دارد و همچنين
قرآن فجر (
نماز صبح) را. اين
آيه به انضمام ساير آيات قرآن و روايات فراوانى كه در اين رابطه وارد شده در زمينه وقت نمازهاى پنجگانه است. البته بايد توجه داشت كه بعضى از آيات قرآن تنها اشاره به يک نماز كرده (نماز وسطى) در
آيه ۲۳۸
سوره بقره كه نماز وسطى طبق
تفسیر صحيح همان
نماز ظهر است. و گاهى اشاره به وقت سه نماز از نمازهاى پنجگانه كرده، مانند
آيه ۱۱۴
سوره هود كه به نماز صبح و
مغرب و
عشا اشاره شده است. و گاهى اوقات هر پنج نماز را اجمالا بيان مى‌كند، مانند
آيه مورد بحث كه شرح آن گذشت.
به موردی از کاربرد «غَسَقِ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهودًا) «نماز را از زوال خورشيد (هنگام ظهر) تا نهايت تاريكى شب (نيمه شب) برپادار؛ و همچنين قرآن
فجر (نماز صبح) را؛ چرا كه قرآن فجر، مشهود فرشتگان شب و روز است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(غَسَقِ اللَّيْلِ) هنگامى است كه تاريكى شب پديد مى‌آيد، وقتى مى‌گويند «غسقت القرحه» معنايش اين است كه
زخم و جراحت دهن باز كرد و داخلش نمودار گشت. و در
مفردات گفته غسق شب به معناى شدت
ظلمت شب است. مفسرين در
تفسیر اول
آيه اختلاف كرده‌اند، و از
ائمه اهل بیت (علیهم السلام) به طريق
شیعه روایت شده كه فرموده‌اند
(لِدُلوكِ الشَّمْسِ) هنگام ظهر و
(غَسَقِ اللَّيْلِ) نصف شب است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «غسق»، ج۳، ص ۳۱۳.
