غفلت مانع هدایت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از
موانع هدایت که در
آیات قرآن به آنها اشاره شده، غفلت است.
غفلت از
ذکر خدا، موجب منع هدايت و راه يابى به
حق:
«ومَن يَعشُ عَن
ذِكرِ الرَّحمنِ نُقَيّض لَهُ شَيطنًا فَهُوَ لَهُ قَرين • وانَّهُم لَيَصُدّونَهُم عَنِ السَّبيلِ ويَحسَبونَ انَّهُم مُهتَدون؛
و هر كس از ياد خداوند رحمان، روى‌گردان شود شيطانى را بر او مسلط مى‌سازيم كه همواره همنشين او خواهد بود. و آنها (شياطين) اين گروه را از راه
خدا باز مى‌دارند، در حالى كه گمان مى‌كنند هدايت‌يافتگان حقيقى آنها هستند.»
فراموشی اعمال گذشته و غفلت از سابقه زشت، زمينه هدايت ناپذيرى:
«ومَن اظلَمُ مِمَّن
ذُكّرَ بِايتِ رَبّهِ فَاعرَضَ عَنها ونَسِىَ ما قَدَّمَت يَداهُ انّا جَعَلنا عَلى قُلوبِهِم اكِنَّةً ان يَفقَهوهُ وفِى ءاذانِهِم وقرًا وان تَدعُهُم الَى الهُدى فَلَن يَهتَدوا اذًا ابَدا؛
چه كسى ستمكارتر است از آن كس كه آيات پروردگارش به او
تذكر داده شد، و از آن روى گرداند، و آنچه را با دستهاى خود پيش فرستاد فراموش كرد؟! ما بر دلهاى آنها به سبب اعمالشان پرده‌هايى افكنده‌ايم تا نفهمند؛ و در گوشهايشان سنگينى قرار داده‌ايم؛ (تا صداى حق را نشنوند)! و از اين رو اگر آنها را به سوى هدايت بخوانى، هرگز هدايت نمى‌شوند.»
قرآن کریم عوامل متعددی برای غفلت برشمرده است مانند: ثروت، مال، فرزند، در برخی از روایات نیز آرزوهای بلند سبب غفلت و مانع
هدایت دانسته شده است.
امام خمینی نیز عوامل غفلت را ارتکاب گناهان و توجه نفس به دنیا می‌داند و معتقد است هر چه توجه نفس به دنیا بیشتر باشد، به همان‌اندازه توجه به هدایت و حق و آخرت کاسته می‌شود.
به باور ایشان غفلت از نعمت‌های اخروی و سستی در اعمال و عبادات ناشی از سستی از ایمان افراد است.
یکی از اسباب هلاکت انسان غفلت از اعمال خود و غفلت از مراقبه و محاسبه است؛ زیرا اگر شخص هرچند وقت یک‌بار به محاسبه اعمال و افکار خود نپردازد، عمر خود را که سرمایه اوست، از دست می‌دهد. امام خمینی غفلت از نفس و مکاید آن را سبب افزایش حجاب می‌داند تا آنجا که فطرت انسان به‌واسطه این حجاب‌ها خاموش و از محبت الهی در قلب چیزی باقی نماند و شخص برای خود استقلال و شخصیتی قائل شود و نسبت میان خود و خالقش را فراموش کرده، از وظایفش بازمی‌ماند.
به اعتقاد امام خمینی انسان لازم است همواره به نفس خود سوءظن داشته باشد و هیچ‌گاه آن را به حال خود رها نکند و به تمام حرکات و سکنات او دقت کند، چه‌بسا نفس براثر غفلت از اعمال، انسان را مغلوب سازد. اگر انسان به سبب
حبّ نفس از عیوب خود غفلت ورزد و خودبین و خودخواه شود، به
سعادت و فلاح نخواهد رسید و چه‌بسا به سبب حب نفس و خودخواهی از خود غافل شود و نقصان و عیب‌هایش را نیکو و مایه کمال تصور کند در این حالت خود را از سعادت ابدی محروم ساخته است.
موانع هدایت (قرآن).
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۳، ص۸۸، برگرفته از مقاله «موانع هدایت (غفلت)». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
