غزوه بنی‌نضیر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از غزوات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله که در
آیات قرآن به آن اشاره شده، «غزوه
بنی‌نضیر» است.
بنی‌نضیر، درصدد توطئه براى جنگ با
مسلمانان:
«أَلَمْ تَر إِلَى الَّذِينَ نَافَقُوا يَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلَا نُطِيعُ فِيكُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَإِن قُوتِلْتُمْ لَنَنصُرَنَّكُمْ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ؛
آيا منافقان را نديدى كه پيوسته به برادران كافرشان از اهل كتاب مى‌گفتند: اگر شما را از وطن بيرون كنند، ما هم با شما بيرون خواهيم رفت و هرگز از هيچ كس درباره شما اطاعت نخواهيم كرد؛ و اگر با شما پيكار شود، ياريتان خواهيم نمود»؟! خداوند شهادت مى‌دهد كه آنها دروغ مى‌گويند.»
سیاق و شان نزول آیات نشان می‌دهد، یهودیان
بنی‌نضیر در پی جنگ با مسلمانان بوده و منافقان مدینه نیز آنان را تحریک و تشویق می‌کرده‌اند.
دشمنی و مخالفت
بنى‌نضير با خدا و
رسول، زمينه‌ساز اراده خداوند بر آوارگى آنان:
«هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِن دِيَارِهِمْ ... • وَلَوْلَا أَن كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْجَلَاء ... • ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ ...؛
او كسى است كه كافران اهل كتاب را در نخستين برخورد با مسلمانان از خانه‌هايشان بيرون
راند. ... واگر نه اين بود كه خداوند ترك وطن را بر آنان مقرّر داشته بود، ... اين بخاطر آن است كه آنها با خدا وپيامبرش به مخالفت برخاستند....»
آوارگی و
تبعید بنی‌نضیر در جنگ با مسلمانان از
خانه و کاشانه، سرنوشت حتمی آنان:
«هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِن دِيَارِهِمْ ... • وَلَوْلَا أَن كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْجَلَاء ...؛
و كسى است كه كافران اهل كتاب را در نخستين برخورد با مسلمانان از خانه‌هايشان بيرون
راند. ... واگر نه اين بود كه خداوند ترك وطن را بر آنان مقرّر داشته بود....»
منظور از «اهل کتاب» طبق شان نزول،
یهود بنی نضیر است
اخراج و تبعید
بنی‌نضیر از دیار خویش، به امر خدا:
«هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِن دِيَارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ مَا ظَنَنتُمْ أَن يَخْرُجُوا ... • وَلَوْلَا أَن كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْجَلَاء ...؛
او كسى است كه كافران اهل كتاب را در نخستين برخورد با مسلمانان از خانه‌هايشان بيرون
راند. گمان نمى‌كرديد آنان بيرون روند، ... واگر نه اين بود كه خداوند ترك وطن را بر آنان مقرّر داشته بود....»
شکست بنى‌نضير در حركت اوليّه لشكريان اسلام:
«هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِن دِيَارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ مَا ظَنَنتُمْ أَن يَخْرُجُوا وَظَنُّوا أَنَّهُم مَّانِعَتُهُمْ حُصُونُهُم مِّنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا وَقَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُم بِأَيْدِيهِمْ وَأَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ؛
او كسى است كه كافران اهل كتاب را در نخستين برخورد با مسلمانان از خانه‌هايشان بيرون
راند. گمان نمى‌كرديد آنان بيرون روند، و خودشان نيز گمان مى‌كردند كه دژهاى محكمشان آنها را از عذاب الهى مانع مى‌شود؛ امّا خداوند از آن جا كه گمان نمى‌كردند به سراغشان آمد و در دلهايشان ترس و وحشت افكند، به گونه‌اى كه خانه‌هاى خود را با دست خويش و با دست مؤمنان ويران مى‌كردند؛ پس عبرت بگيريد اى صاحبان بصيرت!»
قطع درختان خرمای
بنی‌نضیر، یا ابقای آن، به دست مسلمانان در جنگ با آنان، براساس
اذن خدا و به منظور خوار کردن آنان:
«مَا قَطَعْتُم مِّن لِّينَةٍ أَوْ تَرَكْتُمُوهَا قَائِمَةً عَلَى أُصُولِهَا فَبِإِذْنِ اللَّهِ وَلِيُخْزِيَ الْفَاسِقِينَ؛
هر درخت نخل با ارزشى را قطع كرديد يا آن را به حال خود واگذاشتيد، همه به اذن خدا بود؛ و براى اين بود كه فاسقان را رسوا كند.»
بیرون
راندن بنی نضیر، نخستین اخراج دسته جمعی
یهودیان از
مدینه:
«هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِن دِيَارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ ...؛
او كسى است كه كافران اهل كتاب را در نخستين برخورد با مسلمانان از خانه‌هايشان بيرون
راند....»
درباره «لاول الحشر» احتمالاتی ذکر شده. از جمله اینکه مقصود، اولین اخراج دسته جمعی از
اهل ذمه باشد.
شکست
بنی نضیر، به رغم برخورداری از
قدرت، مایه
عبرت برای صاحبان بصیرت:
«هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِن دِيَارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ مَا ظَنَنتُمْ أَن يَخْرُجُوا وَظَنُّوا أَنَّهُم مَّانِعَتُهُمْ حُصُونُهُم مِّنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا وَقَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُم بِأَيْدِيهِمْ وَأَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ؛
او كسى است كه كافران اهل كتاب را در نخستين برخورد با مسلمانان از خانه‌هايشان بيرون
راند. گمان نمى‌كرديد آنان بيرون روند، و خودشان نيز گمان مى‌كردند كه دژهاى محكمشان آنها را از عذاب الهى مانع مى‌شود؛ امّا خداوند از آن جا كه گمان نمى‌كردند به سراغشان آمد و در دلهايشان ترس و وحشت افكند، به گونه‌اى كه خانه‌هاى خود را با دست خويش و با دست مؤمنان ويران مى‌كردند؛ پس عبرت بگيريد اى صاحبان بصيرت!»
قرار گرفتن اموال باقيمانده از
بنى‌نضير، در اختيار پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به نام
فی‌ء، پس از پايان غزوه
بنى‌نضير:
هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ ... • وَمَا أَفَاء اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَمَا أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَلَا رِكَابٍ وَلَكِنَّ اللَّهَ يُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلَى مَن يَشَاءُ ...؛
او كسى است كه كافران
اهل کتاب را از خانه‌هايشان بيرون
راند. ... و آنچه را خدا از آنان (يهود) به پيامبرش باز گردانده و بخشيده چيزى است كه شما براى به دست آوردن آن زحمتى نكشيديد، نه اسبى بر آن تاختيد و نه شترى؛ ولى خداوند پيامبران خود را بر هر كس بخواهد مسلط مى‌سازد....»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۴۵۴، برگرفته از مقاله «غزوه بنی‌نضیر».
